Tocqueville (alexis charles henri maurice chérel de) - Fransch politicus, geschiedschrijver en moralist, werd in 1805 te Verneuil (Seine-et-Oise) geboren en overleed te Cannes in 1859. In den rechterlijken stand getreden, werd hij met Gustave de Beaumont naar de Vereenigde Staten gezonden, om er het gevangeniswezen te bestudeeren (1831—1832), maar zij bestudeerden er ook de politieke instellingen en zeden. Als vrucht van hun opmerkingen gaf hij uit : Du système pénitentiaire aux Etats-Unis et de son application en France (1832). Na het ontslag van zijn vriend, nam hij zijn ontslag, reisde in Engeland, waar hij Miss Motley huwde ; hij publiceerde in 1835 zijn beroemde De la démocratie en Amérique (volledig in 1840).
Als afgevaardigde was hij een verdediger van den vrijhandel, de vrijheid van onderwijs ; hij voorzag de Revolutie van 1848 en werd in Mei 1849 minister van Buitenlandsche Zaken. Met den staatsgreep was hij één van hen, die den Prins-president in staat van beschuldiging wilden stellen ; hij werd dan ook te Vincennes opgesloten ; na zijn vrijlating ging hij reizen en publiceerde het eerste deel van L’ Ancien Régime et la Révolution (1856) ; ziek geworden, stierf hij te Cannes (1859). Zijn boek over de Amerikaansche democratie is een der meest precies geobserveerde studies over dat volk, geschreven door een philosoof en een historicus, die, onpartijdig en rustig, de groote lijnen ziet. Zijn boek over de Revolutie is zoo waardevol, omdat hij daarin heeft uiteengezet, dat de Revolutie voortkwam uit en samenhing met den verafgelegen oorsprong van het Ancien Régime, dat zij daaraan een ernstig karakter ontleende, dat geen politiek meer kon ongedaan maken of veranderen. Hij is één der eersten geweest, die de historie als een wetenschap hebben beschouwd, hierin verschillend van Thierry of Guizot. Zijn Œuvres complètes vormen 9 deelen (1864—1868), de drie deelen door G. de Beaumont in 1861 gepubliceerd, inbegrepen ; zijn Souvenirs (2 dln.) zijn in 1893 gedrukt. — Over hem : G. de Beaumont, Notice sur A. de T. (1861) ; G. d’Eichtal, A. de T. et la démocratie libérale (1897).
