Synergisme (Gr. sunnergismos), samenwerking, n.l. bij het tot stand komen van het geestelijke leven, de zaligheid van den mensch. Het s. schrijft dit niet alleen aan God, ook niet alleen aan den mensch toe, maar aan beiden, in zooverre 3 factoren samenwerken: het woord Gods, dat gepredikt wordt; de H. Geest, die dit aandringt bij den mensch; de menschelijke wil, die het aanvaardt. Deze opvatting werd het eerst door Melanchton ontwikkeld tegenover de oorspronkelijke Luthersche leer der Goddelijke voorbeschikking en de geestelijke onmacht van den mensch.
Zij gaf aanleiding tot den z.g.n. synergistischen strijd tusschen Melanchton’s leerling Pfeffinger en de streng Luthersche theologen (1556—60). Het s. werd afgewezen. Later vond het ingang in de Luth. kerk en werd feitelijk de heerschende opvatting.
