Stuers (jhr. mr. victor de) - geb. 1843, gest. 1916 te ’s-Gravenhage, de bekende figuur in den strijd voor het behoud der Nederl. Monumenten en degene, aan wien de eer toekomt voor het eerst de Nederlandsche kunst en de bescherming ervan tot „Regeeringszaak” gemaakt te hebben. De S. studeerde in de rechten en werd in 1874 lid-secretaris van de eerste commissie van Rijksadviseurs voor de monumenten van geschiedenis en kunst, die voornamelijk op zijn aandrijven tot stand kwam en reeds in 1875 referendaris aan de nieuw opgerichte afdeeling Kunsten en Wetenschappen. Zonder ophouden heeft hij gestreden voor de organisatie der archieven, voor een deskundig beheer der musea, enz. enz., en met Dr.
Cuypers is hij de man geweest, die het Rijksmuseum heeft tot stand gebracht. De S. heeft ook in geschriften de zaak der kunst bepleit en zijn eerste aanval (in De Gids 1873) op „Holland op zijn smalst” is voor de kunst in Holland van de meest vèrstrekkende beteekenis geworden. In 1901 werd hij door het district Weert afgevaardigd naar de Tweede Kamer en daar is hij de woordvoerder geworden van alle belangen, waarvoor hij reeds in zijn 25-jarig ambtenaarschap den weg had gebaand. Onvermoeid heeft hij gestreden en grootendeels ook bereikt, wat hij als een plicht beschouwde ter eere van het voorgeslacht en aan hem alleen is het te danken, dat, wat de zorg voor kunsten en wetenschappen aangaat, Nederland een eervolle plaats is gaan innemen in de rij der beschaafde natiën. De militante persoonlijkheid van De S. bracht mede, dat hij zich veel vijanden maakte en zelfs menigmaal zijn vrienden niet ontzag, wanneer hij zijn doel wilde bereiken, maar daartegenover staat, dat zijn optreden wordt gekarakteriseerd door een zóó hoog idealisme, dat niemand ontkomt aan een gevoel van ontzag, dat dit streven inboezemde. Tijdens zijn leven heeft het hem aan oprechte waardeering niet ontbroken. In 1913, bij zijn 70-jarig feest, is De S. reeds de hulde gebracht, die hem rechtmatig toekwam en bij zijn dood in 1916 heeft men met eerbied den man herdacht, aan wien Nederland op kunstgebied alles heeft te danken.
Litt.: Verschillende tijdschriftartikelen van Mr. De Stuers in „De Gids”, enz. Zie Repertorium van Petit. Litt. over Mr. De Stuers: Artikelen in het Handelsblad, 20 October 1913, de Amsterdammer 19 Oct. 1913 en een bundel: Het Levenswerk van Jhr. Mr. Victor de Stuers, herdacht door zijn vrienden, uitgegeven bij Oosthoek, 1913.
