Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Staal (metaal)

betekenis & definitie

Staal (metaal) - Het begrip s. is niet geheel ondubbelzinnig omschreven. Eenerzijds toch vat de industrie daaronder dikwijls te zamen alle gesmede ijzersoorten (platen, staven, rails e. d.) welke door het feit, dat het materiaal geheel gesmolten is geweest, van volkomen homogene samenstelling zijn, in tegenstelling met b.v. het puddelijzer, dat steeds min of meer gelaagd is; anderzijds wordt in metallographische kringen het begrip s. ook wel vastgeknoopt aan de chemische samenstelling (0,5—2,0 % koolstof), het vermogen door plotselinge afkoeling gehard te worden, en het optreden van bepaalde structuurelementen in het microscopisch beeld (Martensiet, Austeniet e. d. mengkristallen van het y-ijzer met koolstof). Bovendien dient nog onderscheid gemaakt te worden tusschen het oude „gewone” staal, dat althans in hoofdzaak alleen ijzer en koolstof bevat, en de moderne „speciaalstaten”, waarin soms zeer groote hoeveelheden andere elementen zijn verwerkt (nikkel, chroom, wolfraam, silicium, molybdeen, vanadium, enz.), ja zelfs soms bijna geheel geen ijzer voorkomt (b.v. stellite). Van deze groep speciaalstalen is feitelijk geen scherpe definitie te geven.

Zij onderscheiden zich alle door hardheid en fijn korrelige structuur, soms door hardbaarheid, smeedbaarheid, glans, geringe neiging tot roesten, en vooral door het vermogen, de hardheid bij matige verwarming nog te behouden, hetgeen ze vóór alles van belang maakt als beitelstaal voor draaibanken (sneldraaistaal). Waar het smeltpunt van vele van deze metalen zeer hoog gelegen is, worden zij tegenwoordig meestal bereid in electrische ovens (zie ELECTROSTAAL). Het gewone staal voor de platen en staven der walswerken wordt bereid door ontkoling van het gesmolten ruwe gietijzer, door doorleiden van lucht of met ijzeroxyden, gevolgd door een geringe opkoling met sterk koolstofhoudende ijzersoorten tot het gewenschte gehalte. (Bessemer-convertoren, Siemens-Martinovens).

< >