Schmoller - (Gustav von), geb. in 1838, overl. in 1917, werd in 1864 buitengewoon en in 1865 gewoon hoogleeraar in de staatswetenschappen te Halle, in 1872 te Straatsburg en in 1882 te Berlijn. Vooral in deze laatste betrekking heeft hij grooten invloed op het academisch onderwijs in de staathuishoudkunde geoefend ; thans zijn bijna alle Duitsche leerstoelen in dat vak door zijn leerlingen bezet. Als een der jongere vertegenwoordigers van de Historische School in de staathuishoudkunde behoorde hij in 1872 tot de oprichters van den Verein für Socialpolitik; vooral het ethisch element in de staathuishoudkunde werd door hem naar voren gebracht. Nadat hij in 1870 een werk had gepubliceerd, getiteld: Zur Geschichte der deutschen Kleingewerbe im 19.
Jahrhundert, gaf hij gedurende zijn verblijf te Straatsburg eenige werken uit over de economische geschiedenis dier stad in de Middeleeuwen, n.l.: Strassburgs Blüte und die volkswirtschaftliche Revolution im 13. Jahrhundert (1875); Strassburg zur Zeit der Zunftkämpfe und die Reform seiner Verfassung und Verwaltung im 15. Jahrhundert (1875); en vooral van belang als eerste werk over de geschiedenis der Middeleeuwsche lakennijverheid : Die Strassburger Tücher und Weberzunft. Ein Beitrag zur Geschichte der Deutschen Weberei und des Deutschen Gewerberechts von 13. bis 17 .Jahrhundert (1879). Zijn hoofdwerk verscheen in 1900 onder den titel: Grundriss der allgemeinen Volkswirtschaftslehre (2 dln., Leipzig, 1900—04). Daarnaast publiceerde S. een zeer groot aantal artikelen, vnl. in de in 1884 door hem opgerichte „Jahrbücher für Gesetzgebung, Verwaltung und Volkswirtschaft im Deutschen Reich”; de oudere zijn verzameld onder den titel: Zur Literaturgeschichte der Staatsund Socialwissenschaften (Leipzig, 1888), de latere van: Umrisse und Untersuchungen zur Verfassungs-, Verwaltungsund Wirtschaftsgeschichte, besonders des Preusischen Staates im 17. und 18.
Jahrhundert (Leipzig, 1898). S. werd in 1887 tot officieel geschiedschrijver voor Brandenburgsche geschiedenis benoemd en leidde als zoodanig de publicatie der Acta Borussica, Denkmaler der preusischen Staatsverwaltung im 18. Jahrhundert, herausgegeben von der Königlichen Akademie der Wissenschaften. Ook in de politiek heeft S. een rol gespeeld, zij het ook achter de schermen ; in 1884 werd hij tot lid van den Pruisischen Raad van State, in 1889 als vertegenwoordiger van de Universiteit Berlijn tot lid van het Heerenhuis benoemd, in welke functies hij veel invloed heeft uitgeoefend ; zijn politieke en wetenschappelijke verdiensten werden in 1899 beloond door de zeldzaam verleende orde Pour le mérite. Zie over S.: Handwörterbuch der Staatswissenschaften, dl. VII.
