Ruilverkaveling - (Hd. Zusammenlegung, Umlegung, Fr. remenbrement des propriétés). Een ondoelmatige indeeling van den grond in perceelen (b.v. verspreid liggen van de perceelen van één eigenaar, min gunstige vorm der perceelen, enz.) kan aan een voordeelige en goede exploitatie zeer in den weg staan. Dit geldt zoowel landelijke eigendommen (vergel. Open field system) als bouwterreinen.
Ruilverkaveling kan daarin verbetering brengen. — Onder r. heeft men te verstaan, het ter bevordering van den landbouw naar een bepaald plan samen voegen en vervolgens opnieuw indeelen van gronden, al dan niet gepaard gaande met het aanleggen of verleggen van wegen en waterloopen. Zonder wettelijke regeling zal dit doel in de meeste gevallen niet kunnen worden bereikt. Om hierin te voorzien, werd door een Commissie uit het Ned. Landbouw Comité een wetsontwerp op ruilverkaveling samengesteld, dat in 1910 aan de Regeering werd aangeboden. Het euvel van ondoelmatige indeeling van gronden, en verspreide ligging van tot één hoeve behoorende perceelen, gepaard gaande met een ondoelmatig wegennet, is een in de zandstreken van ons land algemeen voorkomend verschijnsel, dat zijn verklaring vindt in de oorspronkelijke wijze van nederzetting der volksstammen, die ons land tot woonplaats kozen. Het wetsontwerp op de ruilverkaveling sluit zich in hoofdzaak aan bij de Duitsche en Scandinavische wetgeving, echter op Nederlandsche leest geschoeid. Bij die buitenlandsche wetgeving treden twee stelsels op den voorgrond, en wel a het Pruisische, hetwelk zich ten doel stelt groote, samenhangende grondcomplexen te vormen, en b het Zuidduitsche, waarbij het zwaartepunt wordt gelegd op het tot stand komen van een doelmatig net van landwegen, en het geven van een doelmatigen vorm aan de kadastrale perceelen, zooals het kleingrondbezit zulks eischt.
Om tot zoodanige nieuwe indeeling der terreinen te geraken is het noodzakelijk de wet op onteigening ten algemeenen nutte met bijzondere bepalingen aan te vullen, in den geest als zulks bij de Woningwet geschiedt. De wet op de ruilverkaveling is nog steeds bij de Regeering in voorbereiding en nog niet bij de Staten-Generaal ingediend. Door de Ned. Heidemaatschappij zijn in den laatsten tijd enkele ruilverkavelingen tot stand gebracht. Het gemis aan wettelijke voorziening deed zich hierbij op zeer nadeelige wijze gevoelen, zoodat het tot stand komen der wet zeer gewenscht is. Ten einde een krachtige propaganda te kunnen voeren tot het tot standkomen van een wet op de ruilverkaveling, werd in 1920 besloten een Hoofdafdeeling voor r. bij de Ned. Heidemaatschappij tot stand te brengen.
