Parthenogenesis - Geboorte uit een maagd, maagdelijke voortplanting, naam door K. Th. von Siebold gegeven aan het verschijnsel, dat sommige lagere dieren zonder voorafgaande bevruchting eieren leggen, waaruit dieren derzelfde soort voortkomen. De p. is tot heden nog slechts waargenomen bij ongewervelde dieren. Bij de bijen komen uit de niet-bevruchte eitjes alleen mannetjes-bijen. In de plantkunde noemt men p. het verschijnsel, dat een eicel zich zonder bevruchting normaal ontwikkelt.
Er zijn in het planten- en dierenrijk een groot aantal gevallen van p. beschreven. Somtijds wisselen deze af met wezens, die normaal bevrucht worden, b.v. in afwisselende generaties bij de galwespen of na een aantal parthenogenetische generaties bij de bladluizen, of alleen p. komt voor, zooals bij tal van planten, zooals de paardebloem, het havikskruid e. a. Bij planten maakt men daarbij nog onderscheid tusschen somatische en generatieve p. In het eerste geval ontwikkelt zich een eicel zonder bevruchting, waar het aantal chromosomen niet gereduceerd is, in het tweede geval heeft die reductie wel plaats gehad. Het tweede geval is in het plantenrijk nog niet waargenomen; sommige onderzoekers willen bij de somatische p. niet van p. spreken, maar gebruiken daar het woord apogamie. Het is aan Loeb gelukt, kunstmatige p. op te wekken, o. a. bij zeeappels, door de eieren te behandelen met boterzuur, of zuurstof te onttrekken, of door de concentratie van het omringende zeewater kunstmatig te verhoogen.
