Parallaktische kijker - (sterrek.), een astronomische kijker, welks hoofddraaiïngsas (uuras) evenwijdig aan de aardas is opgesteld. Loodrecht op de uuras is de declinatie-as aangebracht. Door draaiïng om deze beide assen kan de kijker op elk willekeurig punt van den hemel gericht worden.
Wordt nu de uuras door een goed geregeld uurwerk met een snelheid van 15° per uur rondgedraaid, dan maakt de kijker de hemeldraaiïng mede, en een eenmaal ingestelde ster blijft in het veld. Bij de van Fraunhofer afkomstige „Duitsche opstelling” van den p. k. bevindt zich het draaipunt der beide assen aan het bovenuiteinde der uuras. Nu kan echter deze as en de voet, waarop hij steunt, den kijker doen stuiten als deze bij het volgen van de hemeldraaiïng den meridiaanstand bereikt. In het bijzonder bij fotografische opnamen — waarbij de parallaktische opstelling volstrekt onmisbaar is — is dit een groot bezwaar. Veelal wordt dan de „Engelsche opstelling” toegepast: hier is de zeer lange aan haar twee uiteinden ondersteunde uuras eigenlijk een smal raam, waarin de kijker is bevestigd, draaibaar om een declinatie-as. De raamvormige as kan de kijkerbeweging niet hinderen.
In het bijzonder aan het hooggelegen Noordelijke draai- en steunpunt der as worden nu hooge eischen gesteld. De naam p. k. is van G. D. Cassini afkomstig, die de parallaktische opstelling het eerst bij een poging tot het bepalen van de zonsparallaxis bezigde. De p. k. is eigenlijk geen meetinstrument; wel is hij van afleescirkels voor uurhoek en declinatie voorzien, maar deze dienen slechts voor de instelling van het instrument op de ster. De metingen worden in den regel in den p. k. met een mikrometer verricht. Een p. k., die groote, fijn verdeelde, voor nauwkeurige metingen ingerichte cirkels heeft, heet aequatoreaal: dit instrument komt nog het meest voor in den „gebroken” vorm van het équatoréal coudé.
