Panama, - 1) republiek in Midden-Amerika, 86.250 K.M.2, 400.000 inw. Het is de jongste der Amerikaansche republieken. Vroeger behoorde P. bij Columbia. Toen de onderhandelingen tusschen de Vereenigde Staten en Columbia tot verpachting van de Kanaalzône voor den tijd van honderd jaren mislukten, ontstond in P. een revolutie, die leidde tot de onafhankelijkheid van de Republiek (3 Nov. 1903).
De Unie erkende haar terstond en verklaarde onmiddellijk geen gewapend optreden van Columbia te zullen dulden. Reeds den 18en November werd een verdrag met P. gesloten, waarbij de Unie voor 25 millioen gulden ineens en een jaarlijksche pacht van 6 millioen gulden de vrije beschikking kreeg over de z.g.n. Kanaalzône en bijzondere rechten in de steden Panama en Colon. Eerst in 1914 erkende Columbia de onafhankelijkheid van P. Van de bewoners zijn 46.000 Blanken, grootendeels Engelschen, 49.000 Negers, 48.000 Indianen, de rest een mengsel van deze groepen, uitgezonderd 3500 Chineezen. Meer dan de helft van het land ligt nog braak. De landbouw levert in hoofdzaak bananen, vooral rondom de Lagune van Chiriqui; nabij de grens met Costa Rica zijn, vooral door Duitschers, groote koffie-, rubber- en cocosplantages aangelegd. De bosschen leveren veel mahoni- en andere houtsoorten, rubber (door Indianen ingezameld), enz. De veeteelt begint zich te ontwikkelen, evenals de mijnbouw (goud, koper, kolen). Aan industrie wordt nog maar weinig gedaan; de Panamahoeden komen uit andere landen.
De totale export steeg van 750.000 gulden in 1900 tot 2.500.000 gulden in 1914, terwijl de invoer vrij wel constant op 5 millioen gulden bleef. Belangrijkste haven is Colon. Een spoorlijn van 76 K.M. lengte onderhoudt de verbinding met de stad P., terwijl in de provincie Bocas del Toro door de United Fruit Comp. ruim 200 K.M. spoorweg is aangelegd voor het vervoer van bananen. P. wordt volgens de grondwet van 1904 bestuurd door een Kamer van 33 leden. Aan het hoofd staat de President voor den tijd van 4 jaar gekozen, bijgestaan door 5 ministers. Hoofdstad van de Republiek is Panama. Litt.: A. Edwards, P., the Country and the People (1914); Franck, Things as they are in P. (1913); Pensa, La République et le Canal de P. (1906); Streitberg, La République de P. (1913).
2) hoofdstad van de gelijkn. Republiek; in 1521 door Spanjaarden gesticht en genoemd naar de enkele visscherhutten, die men er vond (P. = vischland). Na den Spaanschen tijd kwam P. tot nieuwen bloei door den P. spoorweg en vooral door het Panamakanaal. De stad breidt zich sterk uit, vooral sedert de Amerikanen de slechte hygiënische toestanden hebben verbeterd; 61.000 inw. (bij de opening van het kanaal 30.000). Ned. consulaat.
