Middelaar (persoon) - dogm.: persoon, die tusschen twee partijen instaat en beide met elkaar verzoent. Terwijl zakelijk tal van middelen ter verzoening dienst doen, vooral offers, gebeden, is de M. een persoonlijk middel, die niet zoozeer door wat hij geeft, maar door wat hij doet en is, verzoening teweeg brengt. De priester is dus M. In zooverre is de M.’s gedachte algemeengodsdienstig in verband met de onderstelling van afstand, verwijdering, vijandschap tusschen den mensch en de godheid, waaraan een einde moet worden gemaakt.
Maar terwijl de priester in ’t algemeen ambtshalve en symbolisch fungeert, valt in het Christendom nadruk op den persoon van Christus, d. i. zijn gezindheid, gehoorzaamheid, liefde, als die verzoenende kracht hebben. Ook geldt hij als de persoonlijke verbinding van God en mensch en daardoor als de werkelijke levende, duurzame en ten slotte eenige M. Als het besef van een breuk tusschen God en mensch, d. i. van zonde en schuld, en daardoor de behoefte aan verzoening verflauwt, treedt de M. op den achtergrond. Vandaar dat het Modernisme Christus als M. door Christus als leeraar en voorbeeld verving, en het M.’s geloof een kenmerkend verschil vormt tusschen Orthodoxie en Modernisme, altijd en nóg.
