Metsu (gabriel) - geb. te Leiden 1630, gest. te Amsterdam 1667, Hollandsch genreschilder. In 1648 sticht hij een nieuw gilde te Leiden; in 1655 gaat hij naar Amsterdam. M. is langen tijd zoekende gebleven, zoowel in de verschillende keuze van onderwerpen als in zijn koloriet, dat eerst monotoon, later weer helder en vol afwisseling is. Ten slotte is hij bij uitstek de schilder van genrestukjes uit het leven der gegoede Amsterdamsche burgerij.
Hij begint met een reeks van Bijbelsche voorstellingen, dikwijls geënsceneerd in Hollandsche omgeving (De verloren zoon, Petersburg); later geeft hij in studies zoowel als in afgewerkte composities nauwkeurige en zeer interessante interieurs van smidsen, waarbij hij in de oplossing der lichtproblemen den invloed van Rembrandt verraadt. Dit is reeds in den Leidschen tijd, doch vooral later in Amsterdam merkbaar. In de eerste jaren is zijn werk niet boeiend, doch in Amsterdam ontplooit hij zijn meesterlijk talent. In de bekende genrestukjes van koopvrouwen, bij visch- of groentestalletjes, in de intiemere muziekscènes of lezende of briefschrijvende figuren bij geopend venster in een welgesteld Hollandsch vertrek, overtreft hij menigmaal het werk der tijdgenooten als b.v. De Hoogh en Ter Borgh, en komt hij Jan Vermeer en Nic. Maes het meest nabij. Bij zijn vroegtijdigen dood was hij reeds over het hoogtepunt zijner kunst heen, doch in zijn kortstondig leven heeft hij zijn genialiteit ten volle gegeven.—Litt. en opgave zijner werken bij Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon. Voorts Steenhoff, Nederlandsche Schilderkunst in het Rijksmuseum, dl. 3; W. von Bode, Rembrandt und seine Zeitgenossen (Verlag Seemann, Leipzig 1907); dezelfde, Die Meister der Holländischen und Flämischen Mahlerschulen (tweede vermeerde druk, Leipzig 1919).
