Lotto - (Lorenzo), geb. in Treviso 1480, overl. te Loreto 1556. Italiaansch schilder uit het Cinquecento; merkwaardig om zijn ontwikkeling, die in den beginne onder sterken invloed staat van Aloise Vivarini later geheel wordt opgenomen in de sfeer van Titiaan en de gedachtenwereld van het Cinquecento. Toch hebben zijn portretten een andere karakteristiek dan die van Titiaan, daar hij zelden de groote wereld schildert, maar door zijn verblijf in kleine plaatsjes, als Bergamo, de eenvoudiger menschen in hun huiselijke sfeer afbeeldt, wat de kunst van het Cinquecento bijna nooit te zien geeft. Zijn composities zijn buitengewoon zorgvuldig en de schildertrant is evenzoo doorwerkt.
Hij gaat sterk op het persoonlijk karakter der geportretteerden in, en geeft daardoor in mindere mate het representatieve portret zooals Titiaan. Tijdens zijn verblijf te Bergamo heeft hij meesterwerken van religieuse kunst gemaakt. (S. Cristina in Treviso, St. Bartholomeus 1516, S. Spirito en S. Bernardino te Bergamo, Madonnabeelden te München en in de Borghese-galerij), In deze werken is hij onrustig, nerveus, neemt bij voorkeur zwevende engelfiguren in zijn composities op; de algemeene indruk echter blijft er een van streng geobserveerd naturalisme en religieus gevoel. Ook in zijn landschappen ligt dat poëtische en stemmingsvolle naturalisme wat aan zijn portretten een zoo groote bekoring geeft.
Later komt hij sterk onder invloed van Titiaan en leeft in den tijd mee van den grootsten bloei der Venetiaansche schilderkunst. Van 1529—1540 woont hij weer te Venetië en heeft in dien tijd werken gemaakt, die tot het beste van zijn kunst niet alleen maar van de geheele school behooren. (Altaarstuk v. d. Hl. Nicolaas v. Bari, Venetië, Karmelietenkerk, 1529; Kruisgang in Monte S. Giusto bij Ancono 1531, Madonna in S. Domenico te Cingoli 1539). In zijn ouderdom komt hij te zeer onder Titiaan’s invloed om voor zijn persoon nog belangwekkend te blijven. De kunst van L. L. is zeer gecompliceerd en geeft een goed beeld van de Venetiaansche kunst in het Cinquecento. — Litt.: B. Berenson, Lorenzo Lotto (Londen 1901); L. Biscaro, L. L. a Treviso arte (1898) en uitvoerige litt. in Geschichte der Kunst in Nord-Italien, v. Corrado Ricci (Serie Ars Una 1911).
