Külpe - (Oswald), Duitsch psycholoog en wijsgeer, geb. 1862, vroeger prof. te Würzburg, daarna te Bonn, nu in München. In de psychologie is K. leerling van Wundt, tegenover wien hij echter (met zijn zoogenaamde Würzburger School: Marbe, Ach, Bühler e. a.) een zelfstandige positie innam, in zoover hij de zuiver experimenteele methodes ook op de „hoogere geestelijke functies” (denken, abstraheeren, aesthetisch oordeelen, enz.) wil toepassen. (Zie het artikel PSYCHOLOGIE). Tegenover het kritisch Idealisme der Heidelberger en Marburger Neo-Kantianen, die hij scherp bestrijdt, wil K. „kritisch realist” zijn. De (door Kant verworpen) metafysika is mogelijk en noodwendig.
Er bestaat een van het bewustzijn onafhankelijke realiteit, die object is van de natuurwetenschap. K. helt over tot het aanvaarden van het dualisme (een substantieele ziel, die met het lichaam in wisselwerking staat). Het psycho-fys. parallelisme kan als werkhypothese dienst doen. Het atheïsme kan theoretisch niet weerlegd worden. Maar van ethisch-religieus standpunt is een aanvulling onzer wereldbeschouwing vereischt en wel in theïstischen geest.
Hoofdwerken : Grundriss der Psych. (1893); Einleitung in die Philos. (5e dr. 1910, een veelgelezen en geprezen werk); Die Philos. der Gegenwart in Deutschland (4e dr. 1908); Imm. Kant (2e dr. 1908); Erkenntnisstheorien. Naturwissenschaft (1910); Realisierung Bd. I (berekend op 4 dln.) 1912.
