Ilpendam - Gem. in N.-Holl., vlak ten Z. van Purmerend, groot 2147 H.A., alles laagveen, behalve de droogmakerij de Purmer, die uit kleigrond bestaat. Het Zuidelijk deel, in de omgeving van Den lip, is vol plassen. De gem. telt 2300 inw., die vooral aan veeteelt en zuivelbereiding, benevens eenige visscherij doen; zij bevat de dorpen L, Purmerland en Den lip; bovendien behoort het Zuidwestelijk deel van De Purmer er bij. Het dorp I. is ontstaan aan den dam in den lip, een onbeduidend watertje, dat vroeger uitkwam in de Purmer.
Reeds omstreeks 1200 werd deze dam opgeworpen om het land te beveiligen tegen eventueele overstroomingen van de Zuiderzee, die toen eerst kort was ontstaan. In den 80-jarigen oorlog heeft I. een rol vervuld als verschansing van de Spanjaarden. De plaats ligt thans aan het Groot Noord-Hollandsch Kanaal en aan den tramweg van Amsterdam naar Alkmaar. Het is een der grootste, meest bevolkte nederzettingen van Waterland; een marktplaats. Het kasteel, Ilpenstein, dat vlak ten O. van I. lag en eenmaal aan de Amsterdamsche burgemeestersfamilie De Graeff behoorde, is thans gesloopt.
