Hoofdpijn - is een meestal zeer onaangenaam verschijnsel bij een aantal ziekten, het is dan een symptomatische h. Dat h. bij tal van organische hersenziekten of bij ziekten van de hersenvliezen optreedt evenals bij afwijkingen in den schedel spreekt schier van zelve. Zoowel bij te grooten bloedsaandrang naar de hersenen als bij bloedleegte daarvan treedt h. op. Vandaar dat wij zoo dikwijls de h. vinden als een begeleidend verschijnsel van anaemie, chlorose. Overmatige inspanning der hersenen, sterke prikkeling van het zenuwstelsel geven meestal h. Ook bij meer verwijderde ziekten komt h. voor; zoo bij de meeste met koorts gepaard gaande ziekten.
Bijziendheid kan de oorzaak van, vooral in het voorhoofd gezetelde h. zijn. Nierziekten, hartafwijkingen, chronische vergiftigingen (toxische h.) gaan dikwijls met h. gepaard. Naast deze symptomatische h. kent men een genuïne h., d. w. z. een zoodanige, voor welker verklaring geen enkele afwijking in het lichaam kan worden gevonden. Een bijzondere plaats neemt de halfzijdige hoofdpijn of migraine in. Deze bestaat daarin, dat, aanvalsgewijze of door bepaalde oorzaken als kouvatten, rheumatiek te voorschijn geroepen heftige pijnen in de eene helft van het hoofd en het aangezicht optreden, die soms met verlammingen van oog- of aangezichtsspieren gepaard gaan, die na eenigen tijd weer verdwijnen. Deze h. berust op een neuralgie van den vijfden hersenzenuw of van één of meer harer takken.
