Hembrug - bekende brug over het Noordzeekanaal voor den spoorweg van Amsterdam via Zaandam naar het N., hetzij Alkmaar—Den Helder, hetzij Hoorn-Enkhuizen-Friesland. De tegenwoordige H., een van de grootste draaibruggen van Europa, is gelegd ter vervanging van de oude, die slechts een doorgang van 4 M. liet, waardoor de scheepvaart in hooge mate werd belemmerd en herhaaldelijk botsingen voorkwamen. De nieuwe brug, die electrisch bewogen wordt, bevindt zich 11 M. boven den waterspiegel, waardoor ze alleen voor groote schepen geopend moet worden. De lengte bedraagt 266 M.; hiervan is aan weerszijden een vast gedeelte van 68 M., het draaibare deel is derhalve 130 M. lang.
Dit steunt op slechts 1 pijler in het midden van het kanaal. Bewonderenswaardig is ook de kolossale dijk, die aan weerszijden moest aangelegd worden om de brug op te komen ; een gewicht van vele tienduizenden K.G., dat zich 141/2 M. boven den drassigen, slappen grond verheft. Naar den kant van Amsterdam kon de helling heel geleidelijk geschieden, naar die van Zaandam is ze veel steiler. Met het oog op ontploffingsgevaar aan de Artillerie-inrichting van de Hembrug is de brug zelf 188 M. Westwaarts verplaatst, maar de voor het verkeer zoo hoogst belangrijke verbinding bevindt zich toch nog te dicht bij deze gevaarlijke werkplaatsen. Aangezien de Zaan en de toegang tot de oude havens van Zaandam zich ten O. van de H. beVinden, zijn nieuwe havens aangelegd aan de voor(West)zijde. Ook Amsterdam heeft plannen zijn groote havens vóór de H. te brengen.
