Helst - (Bartholomeus van der), geb. te Haarlem omstreeks 1612, gest. te Amsterdam 1670. Nedorlandsch schilder van portretten en schutterstukken. V. d. H. is een leerling van Nicolaas Elias Pickenoij te Amsterdam, waarheen hij reeds in zijn jeugd verhuisde. Hij is nooit in Italië geweest en is het type van den echt Nederlandschen portretschilder van groote gaven.
Hij weet al spoedig in zijn techniek een groote vaardigheid en voortreffelijk meesterschap te bereiken, maar is dan over dit hoogtepunt ook nooit heen gekomen. In scherpe tegenstelling tot Frans Hals, die zijn geniaal talent tot in zijn laatsten tijd blijft ontwikkelen, is B. v. d. H. iemand, die zelfgenoegzaam met zijn kunstenaarsgaven coquetteert, gemakkelijk zijn talenten weet te gebruiken en daarmede een groot en dankbaar publiek tot vereerders kreeg. Het is kenschetsend voor de kunst van B. v. d. H., dat hij zoozeer in den smaak viel van het Amsterdamsche publiek, terwijl Frans Hals in zijn tijd nooit recht begrepen werd en zeker veel meer opzien baarde dan instemming. Toch is de kunst van v. d. H. allerminst vervelend ; hij boeit door de ongelooflijke vaardigheid van schildering, een technisch kunnen, dat hem nooit in den steek schijnt te laten, een zeker frappante gelijkenis der portretten, wat het publiek ook enthousiast voor hem zal gestemd hebben en bovendien beschikte hij over zeer veel goeden smaak om zijn groepen te rangschikken en van zijn composities werkelijk eerste rangs werken te maken. Maar wat hem ontbreekt is het vonkje genialiteit, dat zijn kunst tot iets meer pakkends zou gemaakt hebben, iets waaraan men ook het moeizame scheppen, den geestelijken strijd van het tot stand brengenzou hebben kunnen aflezen.
Maar zelfs in zijn vroege werken is reeds die vlotheid van schilderen te bespeuren, die steeds zijn werk eigen blijft. Het is bekend, dat Allaert van Everdingen, Jakob Ruijsdael en Jan Hackaert de landschappen in zijn regentenstukken hebben geschilderd. Houbraken noemt hem terecht den „Fenix der Nederlandschen portraitschilders”. Zijn overtalrijke werken zijn voornamelijk in Amsterdam te vinden; een opgave der aanwezige stukken in de groote buitenlandsche musea geeft Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon.
