Hardenberg (Karl August,Fürst von -), geb. 1750 te Essenroda (in Hannover), was achtereenvolgens in dienst van de vorsten van Hannover, Brunswijk, Bayreuth en sedert 1791 in dien van den koning van Pruisen. In 1795 was hij gedelegeerde op het vredescongres van Bazel, was van 1804—1806 en in 1807 minister en sedert 1810 kanselier, in welk ambt hij belangrijke hervormingen in het bestuur van Pruisen tot stand brengt. Zoo verbetert hij den toestand der financiën (1810), waarbij hij de bevoorrechting van enkele standen opheft, geeft aan de boeren belangrijke rechten, en verleent aan de Joden burgerrechtelijke gelijkstelling (1812) (zie PRUISEN). Op het Weener congres vertegenwoordigt hij de Pruisische regeering (1815).
In den beginne nogal vooruitstrevend, kwam hij later onder invloed van Von Metternich er toe het absolutisme te verdedigen (zie PRUISEN). Na in Oct. 1822 nog deelgenomen te hebben aan het congres van Verona stierf hij in Nov. van ’t zelfde jaar te Genua. Litt.:v. Hardenberg, Denkwürdigkeiten (ed. Ranke 1877); Meier, Die Reform der Verwaltungsorg. unter Stein und Hardenberg (1881).
