Grensbewaking - de dienst, ten doel hebbende de overschrijding van de grens door kleinere en grootere afdeelingen, alsmede door gevaarlijke personen te beletten. Tegelijk met het begin van een mobilisatie moet een zorgvuldige inlichtingsdienst georganiseerd worden om opheldering omtrent de vijandelijke maatregelen te verschaffen, terwijl anderzijds vijandelijke verkenning en het optreden van spionnen, door zorgvuldige bewaking van de grenzen verhinderd moet worden. — Hiertoe is de grens in verschillende vakken verdeeld, waarin de dienst i. c. door territoriale commando’s geregeld verricht wordt. Deze vakken worden in onderdeelen gesplitst, waarin de grenswachtdetachementen voor de bewaking zorg dragen. Hun sterkte is zeer verschillend, vaak tot een regiment infanterie met toegevoegde cavalerie en artillerie toe.
Zij stellen zich op de belangrijkste wegen ter verdediging op, versperren wegen en difile’s en zorgen voor een goed geleide telegraphische en telephonische verbinding met hun nevendetachementen en naar achter. Gelijkmatige verdeeling der troepen zou versnippering van kracht zijn; de commandanten houden hun krachten zooveel mogelijk in de hand en doen overigens de grens door patrouilleering bewaken; indien noodig rukken zij tegen een binnendringenden vijand op. Achter de grenswachtdetachementen zullen in de vakken grootere afdeelingen als reserve gelegerd zijn. — Een dergelijke bewaking sluit echter de overschrijding door troepen van eenige aanzienlijke sterkte niet uit. Deze moeten door afdeelingen van het veldleger teruggeworpen worden. Met het oog op een mogelijke schending van het grondgebied kunnen die afdeelingen zich ter plaatse gemakkelijk over de grens verdeelen (cordonopstelling; ingenomen door de Franschen in 1870) of zich tot enkele groote groepen vereenigen en de grens dus indirect dekken (Duitschers in 1870). De cordonopstelling is te verwerpen, omdat men doorgaans op het beslissende punt te zwak is en de overige krachten niet tijdig samengetrokken kunnen worden en, indien toch het gevecht onvoldoendetac tisch opgezet is. — Is op bepaalde gedeelten overschrijding van de grens in oorlogstijd hoogstwaarschijnlijk, of wil men troepen aan den grensbewakingsdienst onttrekken en voor andere doeleinden bestemmen, dan kunnen aldaar reeds in vredestijd kunstmatige werken aangelegd worden, die vaak reeds in vredestijd door troepen van voldoende sterkte bezet worden om bij uitbreken van den oorlog een overval te kunnen keeren.
