Futurisme - Een der nieuwste richtingen in de beeldende kunsten, tot zekeren graad ook in de muziek en voor zoover dit mogelijk is in de letterkunde verschijnend. Het F., dat voornamelijk van een groep Italiaansche kunstenaars uitgaat, berust op het beginsel dat het ten eenen male onjuist is aan te nemen, dat onze indrukken, die zich in het kunstwerk verzakelijken, steeds van een bepaald geval, dat zich in een bepaalde ruimte en bepaalden tijd voordoet, zouden moeten uitgaan. Wanneer een kunstenaar zijn indruk omtrent de reis in een spoortrein wenscht te objectiveeren, dan zal daarbij evengoed het gevoel van de beweging als het visioen van de beweging van den vooruitsnellenden trein van buiten gezien, als ook de gewaarwordingen, ondergaan bij de ontmoeting van andere treinen, de herinneringen aan het pas verlaten station e.d. meer, in rekening moeten worden gebracht. De middelen, waarmee dergelijke indrukken verwerkt worden in het kunstwerk, zijn ten deele van symbolischen, ten deele van optischen aard.
De in de richting van de beweging aangeduide schuine stand van de coupéwanden, de daartegenin schuivende telegraafpalen en boomen langs den weg geven bijv. een optisch middel voor de verzinnelijking van de snelle vaart; door de geheele voorstelling heen broksgewijze aangegeven indrukken van den loopenden trein van buiten, van enkele laatst geziene gedeelten van het station, het rijtuig, dat men aan den stationsingang verliet e.d. meer, dienen als symbolische verwekkers van het gewenschte samenstel van indrukken. De meesters, die deze kunstsoort propageerden, zijn in de eerste plaats Boccioni, Severini, Mare, Picasso, in litteraire geschriften F. T. Marinetti. Tot de volgers en medestanders behooren o.a. Carra en Le Fauconnier. De richting begon in de eerste jaren van de XXe eeuw; in tijdschriften als „Der Sturm” (Red. Henri Walden), later ook wel in Nederl. tijdschriften „De Stijl” en „Het Signaal” vindt men uitvoerige beschouwingen dienaangaande; de wetenschappelijke behandeling van het verschijnsel vooral bij Hermann Bahr, Expressionismus; Gustave Coquiot, Cubistes, Futuristes etc. Essai sur la Jeune Peinture et la Jeune Sculpture; M. Raphael, Von Monet zu Picasso. Grundzüge über Aesthetik und Entwicklung der modernen Malerei, München 1913.
