Fokmethoden - de methoden, die men in de fokkerij der huisdieren toepast om dieren te krijgen, welke zoo goed mogelijk de eigenschappen bezitten, welke men wenscht, omdat zij het meest voordeel opleveren. Men onderscheidt de f. in teelt in eigen ras en in kruising. Teelt in eigen ras is paring van dieren uit eenzelfde ras, d.w.z. dieren, die vele van inwendige factoren afhangende eigenschappen gemeen hebben. Wanneer men een ras heeft, dat de eigenschappen heeft, welke men aan de dieren wenscht of als in een ras maar exemplaren voorkomen, die deze in ruime mate bezitten, is teelt in eigen ras of reine teelt boven kruising te verkiezen.
Door strenge selectie en het zooveel mogelijk opsporen van de, voor de gewenschte eigenschappen, homozygote dieren, kan men het eigen ras verbeteren, en kunnen minder goede worden geëlimineerd; het aantal der betere neemt toe. Teelt in eigen ras is aangewezen als de eigenschappen aanwezig zijn, die men wenscht, al zijn deze eigenschappen bij vele dieren ook niet in de gewenschte mate aanwezig. De goede eigenschap behouden zij door deze fokmethode, de minder gewenschte echter ook, al kan men door strenge teeltkeus trachten deze op den achtergrond te dringen. Groote fouten zijn echter door reine teelt moeilijk uit een ras te krijgen. Door het streven bij de teelt in eigen ras om zooveel mogelijk dieren te paren met gelijke eigenschappen, komt men gemakkelijk tot familieteelt, soms zelfs tot enge en zeer enge familieteelt (bloedschandeteelt of incestteelt). De naam inteelt, inzucht of breeding in and in, alle wel in in de veeteelt gebezigd, hebben een ruimer beteekenis, zij omvatten ook de enge familieteelt met kruislingen of bastaarden gedreven. In de veeteelt vindt de familieteelt dikwijls toepassing om een uniform ras te kweeken, vooral als het te doen is om de productie van melk, vleesch of wol te verhoogen, minder als het om productie van meer kracht of om weerstandsvermogen te doen is. Daar bij enge familieteelt de kans ook groot is, dat nakomelingen homozygoot worden voor gebreken, fouten, ongewenschte eigenschappen of aanleg voor ziekten, is een zeer strenge teeltkeus steeds noodig.
Alleen in handen van uitstekende en zeer deskundige fokkers is de familieteelt een bruikbare fokmethode, in handen van gewone fokkers treden licht z.g. degeneratieverschijnselen, verminderd weerstandsvermogen, mindere vruchtbaarheid, verfijning en allerlei stoornissen op. — De kruising wordt in de huisdierteelt toegepast met de volgende bedoelingen: a. Kr. van twee rassen tot het verkrijgen van productiedieren met eigenschappen voor een bepaald doel geschikt. Zoo levert de kr. van inlandsche varkens met Groot-Yorkshire varkens goede dieren voor vetmesting en export. Met de bastaarden wordt onderling niet doorgefokt. — b. Kr. om een hier aanwezig ras door een ander ras te vervangen. Men doet dit door eerst manlijke dieren van het vreemde ras en de vr. dieren van het eigen ras te paren en de latere generaties van bastaarden steeds door manl. dieren van het vreemde ras te laten bevruchten (doorgaande kruising). — Zoo is in de Zuidelijke provinciën van Nederland het daar aanwezige ras geleidelijk vervangen door het Belgische trekpaardenras. — c. Kr. om in het aanwezige ras een enkele niet aanwezige eigenschap aan te brengen. Daarvoor kruist men met een ras, dat alleen in de gewenschte eigenschap met het onze verschilt en in de overige er zooveel mogelijk mee overeenkomt.
Zoo heeft men ons tuigpaard wel gekruist met het Engelsche hackneyras om in ons ras den bijzonder verheven gang van den hackney aan te brengen. — d. Kr. van twee verschillende rassen ter verkrijging van een nieuw ras, dat verschillende gewenschte eigenschappen van beide bezit. De vorming van zulk een nieuw ras is mogelijk, doch de kans er voor is gering, vooral als beide rassen in vele eigenschappen verschillen. Toch zijn vele bekende rassen door kr. gevormd. — e. Wilde kr, is een stelsellooze kr. van twee of meer rassen die in den regel tot vernietiging van een of meer dezer rassen leidt. Zoo is b.v. het Geldersche paardenras door wilde kr. te gronde gericht.
