Flabellum - waaier, ook thans nog bij de liturgie in de R. K. Kerk gebruikt. Het is vervaardigd uit zijde, zilver of een ander kostbaar metaal, doch meestal uit pauwenveeren. Vroeger bij de H. Mis algemeen gebruikt, om insecten van het Lichaam en Bloed van Christus verwijderd te houden. Zooals blijkt uit de Apostolische Constituties (Constitutiones Apostolicae VIII, 12), een werk uit de 4e eeuw, in de oudste tijden reeds in gebruik.
Dit bleef in de Lat. Kerk tot de veertiende eeuw. In de Grieksche Kerk ontvangt de Diaken nog heden bij zijn wijding het f.
In het Vaticaan zijn thans nog twee flabella in den stoet, wanneer de Paus, bij plechtigheden, op de sedia gestatoria wordt gedragen, naar of van het altaar of de audiëntiezaal. Bekende flabella zijn ook in de St.-Paul’s Kathedraal te Londen en in het Universiteits-museum te Pennsylvania, door Paus Leo XIII in 1902 aan den Amerikaan Joseph Drexel geschonken.
