Epaminondas - de Thebaan, grootste staatsman en veldheer van het oude Thebe, zoon van Polymnis, omstreeks 420 v. C. uit een adellijk maar niet vermogend geslacht geboren. Tot zijn 40ste jaar besteedde hij zijn leven aan de vorming en ontwikkeling van lichaam en geest, vooral oefende de Pythagoraeër Lysis, die in zijn huis een wijkplaats had gevonden, door zijn onderwijs en omgang grooten invloed op hem uit. Met zijn boezemvriend Pelopĭdas, dien hij op zijn eersten veldtocht het leven zou hebben gered, wijdde hij zich aan ’t heil zijner vaderstad, die gedurende zijn bestuur — en ook alléén toen — de opperheerschappij in Griekenland heeft bezeten.
Het werd zijn levensdoel, de overmacht van Sparta te fnuiken en aldus het staatkundig evenwicht te herstellen. In 379 v. C. hielp hij de Spartanen uit Thebe verdrijven, versloeg ze als boeotarch in 371 bij Leuctra en nogmaals, na een driewerf herhaalden inval in den Peloponnesus, in 362 bij Mantinea, waar hij sneuvelde. Hij had een standbeeld te Thebe en in het door hem gestichte Messene: zijne levensbeschrijving door Cornelius Nepos is ons bewaard.
