Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2018

Draaischijf

betekenis & definitie

Draaischijf, - in het algemeen elke schijf, waarop iets dat draaien moet of gedraaid moet worden, bevestigd wordt; zoo bv. het koperen draaischijf je der horlogemakers; ook de schijf op spoorwegstations, enz., dienende om locomotieven of voertuigen om te draaien, van het eene op het andere spoor over te brengen, enz. en het toestel in gebruik bij de aardewerkfabrikage, waarop de toebereide grondstof van porcelein of steengoed gevormd wordt. Deze laatste bestaat uit een vertikale ijzeren as, waarop van boven een horizontale, houten schijf is aangebracht, terwijl aan het benedeneinde een tweede schijf is bevestigd, die door den voet van den arbeider (draaier) in beweging kan worden gebracht. Aadat de draaier de noodige hoeveelheid grondstof op de bovenste schijf heeft geplaatst, brengt hij het toestel in beweging en oefent ondertusschen met zijne handen een zachte drukking uit op de massa. Als hij den duim in het middelpunt van de massa houdt, zal, wanneer daarmede een drukking in benedenwaartsche richting wordt uitgeoefend, in de kleiklomp een holte ontstaan.

Deze holte neemt in wijdte toe, wanneer de draaier den duim van het middelpunt verwijdert en verkrijgt een klokvormige gedaante, wanneer hij den duim vervolgens weder nader bij het middelpunt brengt. Als de draaier de wanden van het te vormen voorwerp tusschen den duim en de overige vingers aanvat, kan hij het naar verkiezing liooger en dunner, of lager en dikker doen worden. De arbeider moet zijne handen voortdurend glad houden, door ze van tijd tot tijd in een innig mengsel van porseleinmassa met veel water te dompelen. Behalve met de handen, wordt de massa op de draaischijf ook wel bewerkt met een natte spons, verder met houten of blikken mallen, of met draaibeitels. Voor vele voorwerpen wordt een eerste bewerking met de hand(ébauchage) gevolgd door een tweede met den draaibeitel (tournassage).

< >