Donggala - Onderafd. der afd. Midden-Celebes van de residentie Menado; hoofdpi. D. De onderafd. bestaat uit de zelfbesturende landsch. Banawa en Tawaeli; de geheele grootte van het zelfbest. landschap D. of Banawa wordt op ± 460.000 H. A. geschat; het landschap wordt door bergketenen doorsneden; de uitloopers van het centrale gebergte; hoogste toppen de Lawi ( ± 900 M) en de Pelaba ( ± 800 M.); de bergstreken zijn rijk aan fraai timmerhout, damar en rotan; doch de uitvoer dezer producten heeft weinig te beteekenen.
De bevolking bestaat uit o. de Kailireezen (D. behoort tot de z. g. Kaïlische rijkjes); dit zijn de oorspronkelijke bewoners, behoorende tot de Parigisch-Kaïlische groep van To-radja’s; hoewel thans grootendeels tot het Mohammedanisme overgegaan, is er nog zeer veel over van het oude animisme (heidendom); in karakter wordt de Kailirees achtergesteld bij de Toradja’s van M.-Celèbes; hij wordt beschreven als lafhartig, vadsig, leugenen diefachtig en verslaafd aan dobbelen en opium; b. de geïmmigreerde Boegineezen en Makassaren, die zich door huwelijken met de Kaïl-vrouwen wel vermengd hebben met de oorspronkelijke bevolking, maar toch hun eigen zeden en gewoonten hebben behouden; ze zijn meest aan de kust gevestigd. De oorspronkelijke bevolking, die in de vlakte woont, heeft, wat woning, Weeding, wapenen, enz. betreft, veel overgenomen van de Boegineezen en Makassaren; de bergbewoners hebben hun oorspronkelijke gewoonten meer behouden. Men vindt slechts weinig grootere kampongs; meest zijn ’t gehuchten van 3 a 5 huizen in de nabijheid der bouwgronden, die na eiken oogst verlaten worden en gewoonlijk 2 a 3 j. braak gelaten worden. De rijstbouw geschiedt op droge velden en is van weinig beteekenis; maïs vormt ’t hoofdvoedsel, terwijl ook veel sago wordt gebruikt; de teelt van klappers is vooral voor de bevolking der strandnegorijen van groote beteekenis. Sedert Banawa voor landbouwondernemingen is opengesteld, trekken de uitgestrekte onbebouwde gronden van dit landschap ook de aandacht van Europeesche ondernemers. Veeteelt, jacht en nijverheid zijn voor de bevolking van weinig beteekenis; zij begint zich echter hoe langer hoe meer op de vangst van zeevisch en tripang toe te leggen.
Van D. zijn de beste schapen en geiten van N.-I. afkomstig. De voornaamste plaats in het landsch. is de hoofdpl. D. op de landtong bij den ingang der Paloe-baai, bij acte v. 13 Dec. 1903 aan het N.-I. Gouv. afgestaan ten behoeve van op te richten etablissementen; D. telde omstreeks 1905 ± 260 huizen; daar zich hier de meeste Boeg. handelaren hebben gevestigd, is D. langzamerhand het centrum van den handel der Kailische rijkjes geworden; maandelijks wordt het door 4 stoomschepen der Paketvaart en eenige uit Singapore bezocht. Voor de geschiedenis van de politieke aanrakingen met D. zie KAILI. — Litteratuur: Het landschap D. of Banawa, Bijdr. tot de T. L. en V. kunde v. N.-Dl 58. (1905).
