Diplomatiek - of oorkondenleer is een hulpwetenschap der geschiedenis. Zij heeft tot doel den critisch-zuiveren vorm van de ons overgeleverde oorkonden vast te stellen, d. w. z. niet alleen aan te wijzen, welke oorkonden geheel of gedeeltelijk vervalscht en welke echt zijn, maar ook door de bestudeering van de omstandigheden waaronder de oorkonde ontstaat, vaste grondslagen te scheppen voor de beoordeeling van ieder document. In 1681 verscheen Jean Mabillon’s De re diplomatica libri VI, dat aan Colbert werd opgedragen. Het was ontstaan als gelegenheidsgeschrift, door een bewering van den geleerden Jezuiet Daniël Papebroch, als zouden vóór Dagobert I géén enkele oorkonde en daarna maar zeer sporadisch Merowingische en Karolingische documenten echt zijn.
De Benedictijn M. vergenoegde zich echter niet met de polemiek alleen; hij ontwierp tegelijker tijd een nieuw systeem ter kritiek, waaraan de heele verdere ontwikkeling organisch is uitgegroeid. Nieuwere algemeene handboeken zijn Fransch: Giry, Manuel de Diplom.; Duitsch: Bresslau, Handbuch der Urkundenlehre; Erben-Schmitz-Kallenberg, u. Redlich, Urkundenlehre. Ten onzent gaat de studie dezer wetenschap vooral uit van het Instituut voor Middeleeuwsche Geschiedenis der Rijkuniversiteit te Utrecht, dat staat onder leiding van Prof. O. Oppermann.
