Cruquius (nicolaas samuel, ook kruik, kruikius of krukius genoemd) - Nederl. landmeter en kartograaf, 1678-754, volgens zijn eigen opgave afstammeling in den 16en graad van Graaf Willem II, was candidaat in de Medicijnen en werd examinator der stuurlieden van de Oost-Indische Compagnie te Delft, later landmeter van Rijnland en daarna schout te Spaarndam. Hij was de eerste, die de methode der dieptelijnen op kaarten invoerde, nog vóór Ph. Buache in 1737 zijne kaart van het Kanaal uitgaf, die lang gold voor de oudste kaart met dieptelijnen. In 1729 gaf hij een Kaart van de Rivier de Merwede, van omtrent de Steenen hoek.
Oostwaards op. tot verby het Dorp van Sleeuwijk met den Ouden Wiel en de Killen, enz. en een tweede blad: de Rivier de Merwede, van even boven het Dorp Sleeuwijk. Oostwaards op, verby Gorichem, enz. (Schaal 1:10.000). Van denzelfden N. Cruquius bezitten wij nog de beroemde Kaart van het Hoogheemraadschap Delfland van het jaar 1712 in 25 bladen, op nieuw uitgegeven in het jaar 1750. Behalve deze kaarten en vele andere, die niet in druk uitkwamen, schreef hij nog: Tafelen van Sonsop- en ondergang (Leiden 1727); Loop en Plaats der Planeten uyt den Aardbol voor het jaar 1729, Loop, Plaats en Distantie der Planeten, uit den Aardbol, voor 't jaar 1732; Aurora en Vesper, den opgang en ondergang der Zonne (Haarlem 1735); Tegenwoordige Miswijzing der compassen (Haarlem 1738); Zonnewijzer in plano. Tractaatje over de Waterpassingen en Peilingen aan en omtrent de Rivieren de Merwede, enz. Een van de drie stoomgemalen van de Haarlemmermeer (die onder Heemstede) is naar hem genoemd.
