Cruciger - (Kaspar), Luthers medehelper, geb. te Leipzig 1504, werd reeds bij de Leipziger disputatie voor Luther gewonnen, studeerde sedert 1521 te Wittenberg in de theologie, werd 1524 rector van de pas gestichte stadsschool te Maagdenburg, keerde reeds in 1528 naar Wittenberg terug als prediker aan de slotkerk en prof. in de philosophie, sedert 1533 in de theologie. Hij bevorderde sedert dien tijd de Hervorming door zijn onderwijs en als medewerker van Luther aan diens bijbelvertaling. Hij nam deel aan het Marburger religiegesprek in 1529, aan de opstelling van de Wittenberger Concordia (1536), de vergadering te Smalkalden (1537) en de religiegesprekken te Hagenau (1540), Worms (1540) en Regensburg (1541). Hij was de leider van de invoering der Reformatie te Leipzig.
In den laatsten tijd van zijn leven leed hij zeer onder de gevolgen van het Interim en van den strijd,dien de richting van Melanchthon ondervond van de strenge Lutheranen. Hij overleefde Luther niet lang, maar stierf in 1548. Hij gaf verschillende redevoeringen, verhandelingen en exegetische geschriften uit. Zie over hem: Pressel, Cruciger (in „Leben und ausgewahlte Schriften der Vater und Begründer der luth. Kirche” Tl. 8 Elberfeld 1862).
