Capitulare - de naam van koninklijke edicten, rijkswetten, door de Merovingers en de Karolingers uitgevaardigd. Zij ontkenen hun naam aan de capitula (kapittels, paragrafen), waarin zij onderverdeeld waren. Men dient echter te onderscheiden de capitula legibus addenda, bestemd om de verschillende volkswetten (leges) nader aan te vullen, en de capitula per se scribenda, algemeene voor het geheele rijk geldende verordeningen. De zgn. capitula missorum zijn eigenlijk in het geheel geen wetten, doch slechts instructies den koninklijken gevolmachtigde, missus*, medegegeven.
Capitularia in engeren zin zijn alleen de op de tweede plaats genoemde; voor hun totstandkoming was de koning aan geenerlei medewerking van zijn onderdanen gebonden. De meeste capitularia zijn Karolingisch. Sedert Pepijn den Korte permitteerden de huismeiers zich echter ook reeds deze wetten uit te vaardigen en die gewoonte bleven zij als koning trouw. Na het eind der 9e eeuw sterft het rijksgezag en daarmede deze rijkswetgeving. De vorm, waarin wij de capitularia over hebben, is treurig.
Origineelen komen, practisch gesproken, niet voor; óf in oude verzamelingen, óf in losse copieën zijn zij, slordig en verminkt,bewaard gebleven. Vandaar dat de studie bezwaarlijk en de strijdvragen legio zijn. Zelfs het beroemde capitulare de villis, meestal 812 gedateerd), dat jaren lang heeft gegolden als een klassiek voorbeeld van het zorgvuldige bestuur, dat Karei de Groote zijn domeinen (villae) deed geworden, is niet onaangetast gebleven. Sedert de studiën van Dopsch moet de algemeene geldigheid voor alle domeinen ernstig in twijfel worden getrokken. En het is zeer de vraag, ook al is het debat nog niet gesloten, of wij ooit ons weer mogen verlustigen in dien grooten koning en keizer, die precies voorschreef, hoeveel kippen en ganzen er op de groote en kleine hoeven van al zijn domeinen mochten zijn.
