Calciumoxyde - CaO, gebrande kalk, ongebluschte kalk, wordt bereid door verhitten (branden) van koolzure kalk, CaC03, in den vorm van kalkspaat, marmer, kalksteen of schelpen. De eerste grondstof levert een chemisch zuiver product, de volgende, die ook in de techniek gebruikt worden, stoffen, waarvan de zuiverheid in de gegeven volgorde afneemt. Het proces, dat zich hierbij afspeelt, en dat reeds zeker door de Romeinen beoefend werd, is eerst in 1867 op juiste wijze,als een dissociatie CaC03 ⇄ CaO + C02, begrepen. De dissociatiedruk van het koolzuur bereikt eerst bij 812° één atmosfeer, reden waarom het branden boven deze temperatuur plaats heeft, terwijl door sterken trek en toevoegen van een weinig water aan het eind de koolzuurdruk gereduceerd wordt.
C. is een witte amorfe stof, die bij de temperatuur van de knalgasvlam niet smeltbaar is in de electrische oven, echter vloeibaar en na stolling kristallijn te krijgen is. Zijn vuurvastheid vindt toepassing in het kalklicht* en bij het maken van ovens tot het smelten van platina. Als basenvormend oxyde gebruikt men het als slakkenvormenden toeslag bij een aantal metallurgische processen. C. wordt hoofdzakelijk gebruikt als grondstof voor de bereiding van calciumhydroxyde*, waartoe het in reactie wordt gebracht met water: wordt gebluscht. Dit blusschen, waarvan de snelheid sterk afhangt van den aard en zuiverheid van het product, geschiedt onder groote warmte-ontwikkeling, die de massa tot ver boven het kookpunt van water verhit en onder volumevermeerdering. De uit marmer of kalksteen gebrande kalk, steenkalk, die vaak nog den vorm van het uitgangsmateriaal heeft, valt daardoor in fijn poeder uiteen. Zoowel de warmteontwikkeling als het feit, dat zich door water een sterk basische stof vormt, noopt tot inachtneming van de noodige voorzichtigheid bij het werken met ongebluschte kalk. Vooral wanneer deze stof in het oog geraakt, is uitwasschen met water te vermijden, doch voor dit doel olie te gebruiken.
De sterke neiging van C. tot water maakt het geschikt als wateraantrekkend middel, zoowel van vloeistoffen (absolute alkohol) als van gassen, vooral wanneer tevens zure dampen onschadelijk gemaakt moeten worden.
