Beresina - een zijrivier van den Dnjepr in het Russ. gouvem. Minsk, welke door een kanaal met de Duna verbonden is en zoodoende een gedeelte vormt van den waterweg tusschen de Oostzee en de Zwarte Zee. De B. is in de krijgsgeschiedenis bekend geworden door den overtocht van Karel XII in 1708 en van het Fr. leger van 26—28 Nov. 1812. Na den brand van Moskou (14—21 Sept.) was Napoleon, gedwongen door gebrek aan levens middelen en door de hevige koude, 18 October den terugtocht begonnen en kwam, door Kutusow vervolgd en steeds gevaar loopend door Tschit schagow afgesneden te worden, na uiterst moei lijke marschen en verschillende gevechten einde lijk 22 Nov. met zijn leger in het gebied van de B. aan.
Zijn leger telde nauwelijks 30.000 weerbare mannen meer, terwijl even zoovele zieken en on gewapenden en een trein van 3000 voertuigen zijne bewegingen belemmerden. De B. is ongeveer 160 M. breed; daar de oevers echter zeer moerassig zijn, moeten de voor de overtocht te vervaardigen bruggen van veel grooter lengte zijn. Bij Borisow, gelegen aan den straatweg van Smolensk naar Minsk, bevond zich wel is waar een goede brug, doch deze was reeds door de Russen onder Tschit schagow bezet. Nap. gaf nu maarschalk Oudinot bevel Borisow te nemen. Dit gelukte, doch de Rus sen vernielden vóór hun terugtocht de brug. In tusschen had Nap. een goed overgangspunt ge vonden bij het dorp Studianka. Terwijl nu Nap. bij Borisow een schijn-brugslag liet uitvoeren en daar door Tschitschagow, die den anderen oever met 33.000 man bewaakte, in den waan bracht, dat hij hier den overgang wilde doen plaats hebben, werd de brugslag bij Studianka voorbereid. Den 26sten kwam Nap. met de Garde te Studianka aan, liet 400 man op vlotten over de rivier gaan en on middellijk met den bouw van twee bruggen aanvan gen.
Deze waren in den namiddag klaar. Oudinot ging met 7000 man het eerst op den rechteroever over en sloeg de tot hier vooruitgeschoven de tachem. van Tschitschagow terug. Vervolgens ging de garde-artill. over, daarna in den nacht van 26 op 27 Nov. het korps van Ney en den volgenden dag Nap. met de Garde en ten slotte de ongewa penden. Deze laatsten drongen met zooveel haast over de brug, dat deze driemaal brak en de korp sen van Eugène, Davoust en Latour-Maubourg veel vertraging ondervonden. Het korps Victor vormde de achterhoede en moest den overtocht, beschermen. De tot dit korps behoorende divisie Partonneaux verliet het laatst Borisow en werd door de Russen afgesneden en gevangen genomen. De sterkte van het korps Victor daalde daardoor tot 1700 man, zoodat het door eene reeds op den rechteroever overgegane divisie moest worden versterkt. De Russen onder Wittgenstein drongen zóó sterk op, dat den 28sten de met menschen en voertuigen overladen bruggen onder artill. vuur konden worden genomen, waardoor vele Franschen gedood of gewond en anderen door het gedrang in de rivier geworpen werden. Victor weerde zich ondertusschen met zijne 4000 man dapper tegen eene vijfvoudige Russ. overmacht en ging ten slotte in den nacht van 28 op 29 Nov eveneens over de rivier.
Duizenden zieke en ver moeide soldaten, die zich nog op den linkeroever bevonden, trachtten nu ook nog de overzijde te bereiken, doch nadat nauwelijks de helft van hen over de bruggen was gekomen, moesten deze we gens het sterk opdringen der Russen worden ver brand. Velen kwamen in de vlammen om en dui zenden vielen in ’s vijands handen. Ook een groot aantal voertuigen moest achtergelaten worden en viel in de handen der Russen, terwijl vele andere voertuigen in den moerassigen grond bleven ste ken. Terwijl Wittgenstein den 28sten bij Studianka zijne aanvallen deed, verscheen ook het korps van Tschitschagow (17.000 man inf. en 9000 ruiters) op den anderen oever in de nabijheid van het over gangspunt. Hij stiet op het korps van Oudinot (7.000 man), waaraan Nap. de Garde (6.000 mant als reserve had toegevoegd. Terwijl Oudinot het dorp Stachow met groote dapperheid verdedigde, liet Nap. door de divisie Claparède een aanval doen op den linkervleugel der Russen, die niet tegenstaande hun overmacht teruggeworpen wer den. In den namiddag hernieuwden de Russen echter met kracht den aanval op het dorp Stachow en gingen na overbrugging van het riviertje de Brodnia ook tegen het dorp Brilowo voorwaarts. Nadat het den generaal Doumerc gelukt was, den Russ. voortroep af te snijden en 1600 Russen ge vangen te nemen, heroverden de Franschen Stachow en vernielden de brug over de Brodnia, waarna de Russen, die aanzienl. verliezen hadden geleden, in zijwaartsche richting teruggingen en den te rugtochtsweg der Franschen openlieten. Nap. had meer dan twee derden van zijne sterkte ver loren en ving den terugtocht aan.
