Bedijking

betekenis & definitie

Bedijking, - ged. van den vroegeren zeebodem, door aanslibbing opgehoogd, en daarna door een dijk van de zee afgescheiden. In Gelderl. en Friesl. geeft men hieraan den naam van zeepolder. Waar de zee een belangr. hoeveelheid slib bevat en een voldoend verschil tusschen eb en vloed mogelijk maakt, dat de aanslibbing boven het ebbeniveau uit kan rijzen, ontstaan buiten den zeedijk, de z.g. buitendijksche landen, die men in Groningen kwelders, in Holland gorzen, in Zeeland schorren noemt. Slibafzetting, dus verdere verhooging van de kwelder, kan plaats hebben, zoolang het oppervlak nog niet de vloedhoogte heeft bereikt. Is dit ten naaste bij zoover gevorderd, dan noemt men de kwelder „rijp” voor bedijking. Met kunstmiddelen kan de aanslibbing bevorderd worden: b.v. door het plaatsen van z.g. pliasbermen, d. z. vangschermen van rijshout, langs den buitenkant, zooals men dat in Zeeland vaak doet; of door het graven van greppels in de kwelder, die men dan met het slib uit die greppels ophoogt, waarna dan de greppels bij vloed langzamerhand weer opnieuw opgevuld worden. Bevat het vloedwater vele grove bestanddeelen (zand), dan bezinkt dit bij een aanslibbing van eenige uitgestrektheid reeds dadelijk langs de buitenzijde daarvan. Die buitenrand wordt dan het hoogste en vormt zelfs een soort natuurlijken dijk. Daarop wordt dan, als men de kwelder „rijp” acht en van genoegzame uitgebreidheid en vruchtbaarheid om een indijking loonend te doen zijn, de dijk gelegd. Bij zoo’n bedijking ligt het hoogste ged. aan den zeekant en helt de bodem landwaarts (b.v. bij de Wadpolders in het N. van Groningen). De vruchtbaarste kwelders, en dus ook de daaruit gemaakte bedijkingen, die weinig zand en veel klei bevatten, hebben zulk een verhoogden buitenrand niet en hellen van binnen naar buiten (b.v. de Dollardpolders). Uit de wijze van ontstaan volgt, dat de hoogte van den bodem van een b. oorspronkel. ongeveer zóó hoog boven het gemiddeld zeeniveau ligt, als overeenkomt met de vloedhoogte in dat gedeelte van de zee; in Zeeland dus tot ± 2 M. +A.P.; in Friesland en Groningen iets lager en in N.-Holland slechts 0.50 M. +A.P. Gewoonl. is dan ook, vooral bij jonge b. geen bemaling noodig, maar kan men het polderwater vrij op de zee doen afstroomen. Bij de N.-Holl. b.: Waard en Groet, Anna-Paulownapolder, enz. moest natuurlijk van den beginne af bemaling worden toegepast. Op den langen duur zakt echter de bodem, die voorheen met water verzadigd was, steeds dichter en vaster ineen; dit noemt men inklinken, en bedraagt vaak meer dan 1 M. Door dit inklinken liggen de oude b. lager dan de nieuwere. Dit verklaart ook, dat in Zeeland de eil. in het midden (het vroegst bedijkte ged.) het laagst zijn. Echter vond dit laatste ook wel zijn oorzaak in het feit, dat vroeger vaak gronden zijn bedijkt, die nog niet rijp waren. De laagste deelen zijn daar de oude kernen van: Schouwen (1.50—A.P.), Voorne, Putten, Beierland, Walcheren en Z.-Beveland (tot 0.50—A.P.); door het laag afloopen der ebbe is bemaling er echter slechts voor weinige polders noodzakelijk. — De b. in Zeeland, het N.W. van N.-Brabant en vooral die langs den Dollard bestaan uit vette klei; de z.g. Wadpolders op de N. kust van Groningen, die aan de Friesche kust en in ’t N. van N.-Holland, waar de krachtiger golfslag in staat was, veel zand mee te voeren, hebben een zavel- en soms zelfs (b.v. in den polder Koegras bij den Helder) geheel zandigen bodem. Bij iedere, verder zeewaarts gaande b. valt daar een steeds stijgend zandgehalte van den bodem te constateeren; b. buiten de tegenwoordige, zullen dan ook hier en daar nauwelijks meer loonend zijn.— Reeds Philips van Bourgondië bepaalde in 1452, dat de door een b., tot binnendijk geworden, vroegere zeedijk, als slaperdijk moet in stand blijven.