Baur (ferdinand)

betekenis & definitie

Baur (ferdinand) - Baur (Ferdinand Christian), Prot, theoloog, stichter der nieuwe Tübinger school, geb. 21 Juni 1792 te Schmiden, bij Cannstatt; in 1817 werd hij prof. aan het theol. seminarie te Blaubeuren, in 1826 prof. in kerk- en dogmengeschiedenis te Tübingen, waar hij verder tot zijn dood, 2 Dec. 1860, arbeidde. Zijn eerste werk, Symbolik und Mythologie oder die Naturreligion des Altertums (2 Bde Stuttgart, 1824-25) draagt nog duidelijk sporen van den invloed van Schleiermacher, terwijl in Das manichäische Religionssystem (Tüb. 1831) en in Die christl. Gnosis oder die christl. Religions-philosophie in ihrer geschichtlichen Entwicklung (Tüb. 1835) de schrijver reeds voor de Hegeliaansche school gewonnen blijkt. Zijne belangrijkste leerstellig-geschiedkundige werken zijn: Die christ. Lehre von der Versöhnung in ihrer geschichtlichen Entwicklung von der ältesten Zeit bis auf die neuesten (Tüb. 1838) en Die christl. Lehre von der Dreieinigkeit und Menschwerdung Gottes (3 Bde. Tüb. 1841-1843), waarbij zich het Lehrbuch der christl. Dogmengeschichte (Stuttg. 1843, 3 Aufl. Leipz. 1867) en de uitvoerige Vorlesungen über die christl. Dogmengeschichte (3 Bde. Leipz. 1865-1867) aansluiten. Zijn kerkgeschiedkundige werken leidde hij in met Epochen der kirchlichen Geschichtsschreibung (Tüb. 1852), waarop Das Christentum und die christl. Kirche der drei ersten Jahrhunderte (Tüb. 1853, 3 Aufl. 1863), Die christl. Kirche von Anfang des 4 bis zum Ende des 6 Jahrh. (Tüb.1859, 2 Ausg. 1863), Die christl. Kirche des Mittelalters (Tüb. 1861, 2 Aufl. Leipz. 1869), Kirchengeschichte des 19 Jahrh. (Tüb.1862, 2 Aufl. Leipz. 1877), Die Kirchengeschichte der neuern Zeit von der Reformation bis zum Ende des 18 Jahrh. (Tüb. 1863) volgden, waarvan de drie laatste door zijn zoon Ferdinand Friedrich en zijn schoonzoon Ed. Zeiler uitgegeven werden. Op het gebied der symboliek is zijn geschrift Der Gegensatz des Katholicismus und Prolestantismus (Tüb. 1834, 2 Aufl. 1836), waarin hij het leerbegrip der evang. kerk verdedigde tegenover de S y m b o l i k van Möhler, te noemen. Van geheel andere beteekenis zijn zijne kritische onderzoekingen, waarvan die, welke betrekking hebben op de brieven van Paulus en de andere Apostelen, zijn vervat in: Paulus, der Apostel Jesu Christi, sein Leben und Wirken, seine Briefe und seine Lehre (Stuttg. 1845, 2 Aufl. 2 Bde. Leipz. 1867) en die ten opzichte der evangeliën in: Kritische Untersuchungen über die kanonischen Evangelien (Tüb. 1847) met Das Markusevangelium nach seinem Ursprung und Charakter (Tüb. 1851) als aanhangsel. De in deze niets ontziende kritiek verdedigde richting, die weldra een groot aantal aanhangers vond, kreeg den naam van Tübinger school; B.’s opvatting van het ontstaan en den ontwikkelingsgang des Christendoms werpt alles omver, wat men meende van de eerste eeuwen der Christelijke kerk te weten; volgens B. is het Christendom niets nieuws: „Het bezit niets, wat zich niet in dezen of genen vorm als vrucht van redelijk denken, als eene behoefte van het menschelijk hart of als een eisch van het zedelijk bewustzijn reeds vroeger had doen gelden”. Het oorspr. Christendom is, volgens hem, niets dan Ebionitisme, een Jodendom, dat in den reeds gekomen Messias gelooft. Deze Messias is Jezus, van wien slechts bekend is, dat hij de onderhouding der wet eisch te en vergeving der zonden predikte. De eigenlijke stichter van het Christendom is Paulus, die door de apostelen fel bestreden is. Zijn richting werd na zijn dood onderdrukt, maar kwam na langen strijd met zijne tegenstanders in de 2de eeuw weer op. Eindelijk zijn beide partijen vereenigd in de Kathol, kerk. In verband daarmee staan de resultaten van B.’s N. Test. kritiek. Behalve de 4 hoofdbrieven van Paulus (Rom., 1 en 2 Cor. en Gal.) en de Apocalypse van Johannes zijn alle N. T. geschriften tendenz-geschriften, eerst in de 2de eeuw ontstaan, om zooveel mogelijk het Petrinisch Joden-christendom en het Paulinische heiden-christendom met elkander in overeenstemming te brengen en den strijd tusschen beide te bedekken. — B. heeft den stoot gegeven tot vele nieuwe theol. onderzoekingen, is door velen bestreden, maar heeft ook tal van aanhangers gevonden, ook in Nederland. Zijn leerling Ed. Zeiler stichtte in 1842 de Tübinger „Theol. Jahrbücher” als het orgaan zijner school. — Zie over Baur: K. Weizsäcker, Ferd. Chr. Baur (Stuttg. 1892); over zijne school: o.a. K. Hase, Die Tübinger Schule (Leipz. 1855).