Banner

betekenis & definitie

Banner (Baner of Banier) (Johan), een Zweedsch generaal, één der grootste veldheeren uit den 30jarigen oorlog, geb. in 1595 te Djursholm bij Stockholm, trad in 1614 als gewoon ruiter in dienst bij het Zw. leger. Hij maakte snel promotie en onderscheidde zich als jong officier in den strijd van Zweden tegen Polen en Rusland, in het bijzonder bij de belegering van Riga. In 1620 was hij kapitein en in 1623 reeds generaal-majoor, terwijl hij in 1630 door Gustaaf Adolf tot luitenant-generaal en lid van den Rijksraad werd verheven. In laatstgenoemd jaar was hij op het oorlogstooneel in Duitschland werkzaam, commandeerde aanvankelijk een zelfstandig korps in Pommeren en ging daarna in 1631 met den koning naar Saksen, waar hij in den slag bij Breitenfeld (7 September 1631) de ruiterij van den keizerl. linkervleugel zóódanig versloeg, dat zijne vijanden hem den bijnaam „de Zweedsche Leeuw” gaven. In 1632 hielp hij Beieren veroveren, werd bij Neurenberg gewond en kon daardoor niet aan den slag bij Lützen deelnemen. Na den dood van den koning kreeg hij het opperbevel over de in Silezië staande troepen en werd in 1634 tot veldmaarschalk benoemd; hiermede nam eene nieuwe schitterende periode in zijn krijgsmansloopbaan een aanvang, waarin hij zich als een scherpzinnig politicus en groot strateeg deed kennen. Hij sloeg Wallenstein uit het Oder-gebied terug en drong na diens dood tot in Boheme door, waarna de Zweden echter — voor het eerst sedert den aanvang van den 30-jarigen oorlog — bij Nördlingen verslagen werden en Boheme weder moesten ontruimen. B. rukte nu door Thüringen naar den Rijn op en kwam thans in strijd met de troepen van den keurvorst van Saksen, die zich na den, voor de Zweden ongunstigen, uitslag van den slag bij Nördlingen met den keurvorst van Brandenburg openlijk bij de tegenpartij had aangesloten. Nadat B. in Noordel. richting was uitgeweken, kwam het in 1635 tot een treffen bij Dömitz, waarin de Zweden de overwinning behaalden. B. wendde zich thans naar Mecklenburg, dat door de Saksers en de keizerlijke troepen bezet was, verdreef dezen en rukte wederom naar Thüringen op, doch trok zich terug nadat de Saksers Maagdenburg bezet hadden. Vervolgens versloeg hij de Saksers bij Wittstock en veroverde Torgau. In 1638 verdreef hij de keizerl. troepen uit Pommeren, drong in 1639 Saksen weder binnen, behaalde overwinningen bij Chemnitz en Brandeis, veroverde Pirna en bezette weder een groot deel van Boheme, doch moest zich ook thans weder voor de vijandelijke overmacht daaruit terugtrekken. Hij sloeg vervolgens de keizerl. onder Piccolomini bij Höxter en deed daarna in 1641 zijn beroemden tocht naar Regensburg om de op den Rijksdag aanwezige vijandel. vorsten gevangen te nemen. Door het breken van het ijs in den Donau kon Regensburg echter niet overrompeld worden, waardoor de Rijksdag tijdig de vlucht kon nemen. De strategische toestand noodzaakte B. den terugtocht te aanvaarden. Hij trok naar Saksen, waar hij den 10den Mei 1641, naar men zegt aan vergif, te Halberstadt stierf.