Bandagaat

betekenis & definitie

Bandagaat - mineraal; var. van agaat*, gekenmerkt door het optreden van lagen van verschillende kleur. Evenals andere soorten van chalcedoon* laat zich b. kunstmatig kleuren. De opvolgende lagen slurpen een verschillende hoeveelheid kleurstof op, zoodat na de bewerking het onderlinge kleurverschil veel grooter geworden is; echter is tevens de teekening harder geworden door het te niet gaan der fijne natuurlijke nuanceeringen; b. komt als chalcedoonvar. voor in de holten van gesteenten en is, evenals ch. in het algemeen, daar ontstaan uit kiezelzuur, dat aanvankelijk in waterhoudenden, kolloidalen toestand als gel* werd afgescheiden. De teekening is ontstaan, doordat in dezen toestand ijzerzouten van buiten af zijn geinfiltreerd, door diffusie* zich in de kiezelzuurgel hebben verspreid en een rhytmisch neerslag* gevormd. B. wordt veel als siersteen gebruikt. Daartoe worden de knollen (Ag.-mandels) in platen gezaagd, gekleurd en gepolijst. Als de holte druiventrosvormig is, gelijken deze doorsneden met de evenwijdig aan den omtrek verloopende banden op oude vestingen met hare bastions: vestingagaat. Zijn ze fraai rond: cirkel-, oogenagaat*; is de aanvankelijk gevormde b. gebroken en zijn de stukken weder verkit dan: breccieagaat; andere soortgelijke namen zijn vanzelf duidelijk. Onder onyx* vat men den b. samen, waarvan de lagen over zekere uitgestrektheid vlak verloopen. B. is in de natuur zeer verbreid; slijpbaar materiaal is gedurende eeuwen gegraven in het dal van de Nahe en heeft daar in Idar en Oberstein een belangrijke slijpindustrie in het leven geroepen, die echter tegenwoordig nog slechts buitenlandsche agaten verwerkt, vooral afkomstig uit de Braziliaansche prov. Rio Grande do Sul en de aangrenzende deelen van Uruguay en van de hoogvlakte van Dekkan. Het slijpen van agaat en dan voornamelijk b. is hier zoo zeer gemonopoliseerd, dat men bijna zeker kan zijn, dat, waar ter wereld men ook een geslepen agaat ontmoet, hij hier geslepen is. Agaat wordt,behalve als geslepen plaat, gebruikt voor tallooze kleine kunst- en siervoorwerpen: manchettenknoopen, cachets, knoppen voor parapluies en wandelstokken, enz.; in het midden van de vorige eeuw heeft de geheele industrie een tijdlang zich bijna uitsluitend bezig gehouden met de vervaardiging van amuletten voor de negerstammen in Afrika: zoog. Soedan-artikelen: olijven, halve olijven, cylinders, enz. In 1910 werd uit Brazilië uitgevoerd 34.000 K.G.; totaal jaarlijks omgezet aan agaat en verwante artikelen in Idar en Oberstein voor een waarde van 1 mill. gld.