Ardesjir - (Artaxerxes; Ardesjir is de latere Perzische vorm van het oude Artakhshatra), grondlegger van de Perzische dynastie der Sasaniden. De vader van A., Papak, was een vasalvorst over een klein gebied van Perzië onder de Parthische heerschappij en werd opgevolgd door zijn zoon Sjahpoer, maar A. betwistte hem deze waardigheid en werd, toen zijn broeder door een ongelukkig toeval den dood vond, zelf koning. Hij breidde daarop zijn gebied door veroveringen uit en versloeg in 224 den Parthischen grootkoning Artabanus V, waarop ook de hoofdstad Ctesiphon in zijne macht viel (226).
Op die wijze werd hij de stichter van het Nieuw-Perzische rijk, maakte de vazalkoningen tot stadhouders, beschermde de godsdienstige instellingen van Zarathoestra en bouwde tal van steden. Ook tegen de Romeinen voerde hij oorlog en maakte daarbij eenige veroveringen. Een paar in de rotsen uitgehouwen sculpturen met inscriptie herinneren nog aan de heldendaden van A. Hij stierf 241 en werd opgevolgd door zijn zoon Sjahpoer.
