Aardstroom - (electr.). In een draad, waarvan beide einden met de aarde in geleidend contact staan, zijn somwijlen stroomen waar te nemen, wanneer alle kunstmatige stroombronnen zijn uitgeschakeld. Bij nauwkeurige bestudeering dezer a. vond men daarin soortgelijke periodische variatie’s als in de elementen van het aardmagnetisme, en bleek een duidelijke samenhang tusschen deze beide te bestaan. Ook tusschen de sterkte der a. en luchtelectrische verschijnselen bestaat een verband.
Lange telegraafleidingen zijn bij uitstek geschikt voor het bestudeeren van den a. De N.Z. comp. ervan vertoont grooter intensiteitsschommelingen dan de O.W. comp. Men merkt steeds een dagelijksche variatie op; de amplitude hiervan is in den winter grooter dan in den zomer. De richting is meest van Z.W. naar N.O. In de stroomspanning, berekend per KM., vindt men zeer sterk wisselende waarden, wisselend zoowel van dag op dag als in het verloop van een dag zelven (1.04 tot 0.02 Volt. p. KM.). De dagelijksche gang der a.variatie’s is meer in overeenstemming met dien van het luchtelektrisch potentiaalverval als met dien van het aardmagnetisme. In niet horizontaal verloopende kabels, voornamelijk in kabels, die van den voet naar den top van een berg loopen, is een stroom merkbaar naar het hoogste punt. Alleen het onderzoek van den a. in lange leidingen is geschikt voor het opsporen van betrekkingen tusschen dezen en de aardmagnetische verschijnselen. Bij onderzoek in korte leidingen spelen lokale invloeden een te groote rol.
Uit een onderzoek van L. Steiner, steunend op een bewerking van den a. in Duitschland door Weinstein (Die Erdströme im Deutschen Reichstelegrapengebiet; mit Atlas. Brschw. 1900), heeft uitgemaakt, dat de O.W. comp. van den A. als oorzaak der variatie’s in de (astron.) N.Z. comp. van de horizontale intensiteit van het aardmagnetisme kan worden opgevat, terwijl daarentegen de N.Z. stroom door het aardmagnetisme, althans door de O.W. comp. daarvan, wordt opgewekt. In den a. in lange leidingen hebben we stroomen te zien, die in de aardkorst worden geïnduceerd. Brengen we dit in verband met de kathodestraaltheoriëen, die opgesteld zijn ter verklaring der variatie’s in de aardmagnetische elementen (zie Aardmagnetisme en poollicht), dan kunnen we de gevolgtrekking maken, dat de stroomen, die in de ruimte buiten den aardbol daaromheen loopen, voor een deel de oorzaak moeten zijn der N.Z. comp. van den a.; de O.W. comp. ervan wordt onmiddellijk geïnduceerd door die buitenstroomen, die in W.O. richting om de aarde heen loopen. Onderzoekingen over a. in korte leidingen worden veelal gedaan, waar het betreft onderzoekingen over het verband tusschen gezamelijk optredende plotselinge storingen in het aardmagnetisme en den a. eenerzijds en het voorkomen van bijzondere poollichtverschijnselen anderzijds.
Litteratuur: Dr. A. Nippoldt. Das Wesen des Erdstroms. (Meteor. Ztsch. 1911.) Uitgebreide litt. opgaven in Nippoldt, Erdmagnetismus, Erdsstrom und Polarlicht. Sammlung Göschen, Berl. u. Leipz. 1912.
In de electrotechniek noemt men aardstroom of lekstroom die stroomen, welke door isolatiefouten in de verschillende huis- of fabrieksinstallaties op de aarde kunnen overgaan en langs dien weg weer terugkeeren naar de stroombron (centrale); zij zijn door zeer geringe intensiteit van weinig of geen belang. Grooter invloed hebben de door de electrische tram veroorzaakte a. In de centrale is één pool der machine met de rails verbonden, de andere met den bovengrondschen arbeidsdraad; waar nu de tramrails vaak groote bochten en lussen vormen en de rails overal direct in aanraking met de aarde zijn, volgt de stroom niet altijd de rails — en des te minder naarmate de weerstand daarvan grooter is — doch neemt een korteren of makkelijkeren weg naar de centrale. Deze stroomen volgen daarbij de op hun weg in den bodem liggende metalen gas- of waterleidingbuizen, waarin zij door electrolyse schade kunnen veroorzaken. Het meest afdoende middel bestaat in het gering houden van den rail-weerstand, welke hoofdzakelijk beperkt is tot de verbindingen, die daartoe met dik koper overbrugd worden en het regelmatig veranderen van de stroomrichting.
