I. bn. (-er, -st),
1. de visuele indruk die men krijgt van een lichaam dat al het erop vallende licht absorbeert: zo — als roet, als git; een — pak, m.n. als gelegenheidskostuum; zwarte diamant, steenkool; het zwarte ras, de negers; zwarte Piet, de negerknecht van Sinterklaas; zwarte noot, dichte muzieknoot;
2. zeer donker: zwarte kersen, krieken; een zwarte lucht, met veel donkere wolken: — zien van de honger, van magerheid; zwarte pest, builenpest; — brood, grof roggebrood; — wild, wilde varkens;
3. vuil, morsig, bemorst: wat zijn je handen —!
4. het zag er — van mensen, er waren er zo veel, dat zij een donkere massa vormden;
5. verdacht: iemand maken, hem in een ongunstig licht plaatsen, kwaad van hem vertellen; hij liegt dat hij ziet of wordt, hij liegt grof;
6. onwettig, verboden: een zwarte lijst, lijst van personen die maatschappelijk uitgesloten worden of bedoeld zijn omgebracht te worden; (ook) lijst van personen die terreur plegen en door de onderdrukten voor vergelding worden genoteerd;
— rijden,
a: in een openbaar vervoermiddel meerijden zonder te betalen;
b. in een eigen auto rijden zonder wegenbelasting te betalen;
7. pessimistisch: alles — inzien, door een zwarte bril kijken; een zwarte dag, ongeluksdag;
8. stuurs: iemand — aankijken; een — gezicht zetten, nors, onvriendelijk;
II. zn., o.,
1. (ook, in heraldiek: sabel), de zwarte kleur (e): het — van de haren; als tint met mv.: sombere kleuren, hoofdzakelijk bruinen en zwarten;
2. wat zwart is: het — van de ogen; (schaakspel) (met) — spelen, met de zwarte stukken; vuil, vuile vlek: er zit — op je gezicht; op wit, bewijs op schrift;
3. coll.: blank en —, blanken en negers.
(e) BANISTIEK. Op vlaggen van geheel zwarte kleur, zowel als in banen van verschillende kleuren waaronder zwart (b.v. Belg. vlag), wordt aan dit zwart niet de betekenis van rouwkleur verbonden. Oudtijds kende men in de Lage Landen wel voor rouwgelegenheden het gebruik van zwarte vlaggen, doch men voorzag die van een beschildering of andere verfraaiing in wit.
