v. (-en),
1. het zuiveren of het gezuiverd worden: de — van afvalwater;
2. het ontdoen van politiek onbetrouwbare elementen (e);
3. (recht) van hypotheken, gerechtelijke handeling waardoor een met hypotheek bezwaard goed na de executoriale verkoop wordt bevrijd van alle hypotheken die de kooppenningen te boven gaan (e);
4. (bosbouw) selectieve veiling van ongewenste bomen in jong bos, waarbij de gevelde stammen blijven liggen. (e) GESCHIEDENIS. In Nederland vond na de Tweede Wereldoorlog een zuivering plaats onder personen die met de Duitse bezetter hadden samengewerkt. Zij vond plaats los van en naast de strafrechtelijke vervolging via de bijzondere rechtspleging. Grondslag voor de zuivering van het ambtenarencorps en de rechterlijke macht vormde het Zuiveringsbesluit van 13.1.1944. De volgens dit besluit opgelegde sancties konden variëren van eervol ontslag tot een berisping. Ook voor andere sectoren van het maatschappelijk leven (bedrijfsleven, kunstenaars, journalisten, studenten) werden na de bevrijding ereraden, zuiveringsraden of zuiveringscommissies ingesteld. Een overkoepelende instantie die de vloed van aanklachten kon opvangen en kanaliseren ontbrak evenwel. Toen bovendien de wederopbouw, het conflict in Indië en de beginnende Koude Oorlog de druk deden toenemen om zo snel mogelijk tot een herstel van de ‘normale’ verhoudingen te komen, leidde dit tot een spoedig verzanden van de zuivering. Eind 1945 beëindigde minister van Binnenlandse Zaken Beel de ambtenaren zuivering. In dec. 1946 staakten de ereraden voor de verschillende kunstsectoren hun werkzaamheden. Op 2.6.1949 trad een nieuwe wet inwerking, waardoor een Centrale Ereraad nog liggende zaken kon afhandelen; op 9.1.1952 werd ook deze Centrale Ereraad opgeheven.
Voor België: →repressie.
Zuiveringen zijn daarnaast een frequent verschijnsel in landen met een een-partijstelsel. Wijzigingen in het regeringsbeleid leiden daar veelal tot verwijdering van de voorstanders van het oude beleid uit hoge posities. Ook worden zuiveringen in dergelijke landen wel gebruikt om de positie van het zittende regime te versterken. De zuiveringen richten zich dan tegen opposanten of potentiële opposanten binnen de partij. Meestal hebben de zuiveringen dan een gewelddadig karakter en eindigen ze met de fysieke liquidatie van de gezuiverden. Bijzonder berucht waren in dit opzicht de zuiveringen die zich onder Stalin in de USSR en haar naoorlogse Oosteuropese satellietstaten afspeelden.
LITT. K.Groen, Landverraders. Wat deden we met ze? (1974); A.D.Belinfante, In plaats van bijltjesdag (1978). RECHT. Vindt geen zuivering plaats, dan blijven de hypothecaire schulden, voor zover zij niet uit de koopprijs worden voldaan, op het gekochte onroerend goed rusten. In Nederland kan de eerste hypotheekhouder bedingen dat zuivering niet gevraagd kan worden bij een vrijwillige verkoping; in de praktijk wordt dit beding van niet-zuivering vrijwel altijd gemaakt.
Zuivering zal in de praktijk door een koper dan ook alleen gevraagd kunnen worden, indien het betreft een executoriale verkoop of een verkoop door de eerste hypotheekhouder krachtens het beding van art. 1223 lid 2 Boek m BW; een dergelijke verkoop vindt plaats in het openbaar en volgens de plaatselijke gebruiken. Als een koper zuivering vraagt, moet hij dit doen binnen een maand na de toewijzing aan hem; hij zal na het vragen der zuivering de koopprijs onder zich moeten houden teneinde deze na het opstellen van de rangregeling door de benoemde rechter-commissaris rechtstreeks uit te keren aan de batig gerangschikte hypothecaire schuldeisers.
In België kan zuivering alleen plaatsvinden bij vrijwillige verkoop.
