v./m. (-fen), stof die gebruikt kan worden om datgene waaraan hij toegevoegd wordt zoet te doen smaken.
(e) Tot de zoetstoffen worden o.a. suiker, polyalcoholen en kunstmatige zoetstoffen gerekend. Polyalcoholen (op grond van overeenkomst met suiker ook wel suikeralcoholen genoemd) hebben een geringere zoetingskracht dan rietof bietsuiker en een calorische waarde die gelijk is aan die van suiker. Deze stoffen, b.v. sorbitol, mannitol en xylitol, worden daarom niet gebruikt als vervangingsmiddel voor suiker in calorie-arm voedsel, maar in voedingsmiddelen voor diabetici en ter voorkoming van cariës. De toepasbaarheid van suikeralcoholen wordt beperkt omdat ze een laxerende werking hebben. Kunstmatige zoetstoffen hebben geen calorische waarde en worden daarom vooral toegepast bij de bereiding van calorie-arme voedingsmiddelen. Het gebruik van deze stoffen in niet-dieet produkten hangt af van de suikerprijs.
De zoetingskracht van de non-calorische kunstmatige zoetstoffen is afhankelijk van de concentratie van de oplossing. In vergelijking met een 2 % suikeroplossing is saccharine 550 x, aspartaam 200 x en cyclamaat 40 x zo zoet. Naarmate de concentratie van de oplossing toeneemt, vermindert relatief de zoetingskracht van de zoetstoffen. Het verwerken van zoetstoffen, m.n. van kunstmatige zoetstoffen, is in vele landen bij wet geregeld, waarbij zeer grote verschillen bestaan. In Nederland is het gebruik van saccharine toegestaan in tot zoetzuur verwerkte groenteen visconserven, bier en dieet produkten, maar dit moet op de verpakking vermeld zijn met de toelichting ‘bevat kunstmatige zoetstof’. In België is het toegestaan saccharine toe te passen bij frisdranken en bier.
De toepasbaarheid van saccharine wordt beperkt door de enigszins bittere nasmaak. De toepassing van de zuiver zoetsmakende cyclamaten in voedingsmiddelen en dranken werd in 1970 in Nederland en België verboden, nadat bij dierproeven in de VS was vastgesteld dat deze zoetstof blaaskanker zou kunnen veroorzaken. Mede op grond van kritiek op deze proeven die niet reproduceerbaar bleken te zijn, werd het gebruik van cyclamaten weer toegestaan. Ter vervanging van suiker in koffie, thee e.d. zijn zowel saccharineals cyclamaat bevattende ‘zoetjes’ verkrijgbaar.
