(ook: zen), vorm van boeddhisme ontstaan in China door een acculturatieproces van boeddhisme en taoïsme; sinds de 12e eeuw ook in Japan.
(e) Het zenboeddhisme leert dat men door diepe beschouwing gepaard met lichamelijke en geestelijke discipline tot verlichting (satori) kan komen. Er zijn in Japan drie scholen: de Rinzai-sju, gesticht door Eisai (1143—1215), de Soto-sjin, gesticht door Dogen in 1236, en de Obaka-sju, in 1661 ingevoerd door de Chinese priester Yin-yuan. De Rinzai-sju legt veel nadruk op het mediteren met behulp van woorden of teksten, waarbij men het denken moet uitschakelen en de satori plotseling doorbreekt. De Soto-sjin hecht meer waarde aan het bestuderen van de overgeleverde teksten, wat langzaam tot verlichting voert.
In de 20e eeuw heeft het zenboeddhisme zich ook in het Westen verbreid, het eerst in de VS; het vond vooral weerklank in kringen van schrijvers en kunstenaars.
Litt. H. Dumoulin, Zen, Geschichte und Gestalt (1959); F. Vos en E. Züncher, Spel zonder snaren (1964); D.T. Suzuki, Inleiding tot het zenboeddhisme (2e dr. 1968); R.
Powell, Zen en realiteit (1976); A. Bancroft, Zen (1979).
