v. (-en), (ook: masturbatie, onanie, soloseks), het zonder partner opwekken van een orgasme bij zichzelf.
(e) Volgens een in 1948 door o.a. A.C. Kinsey verricht onderzoek in de VS hebben van de volwassen mannen en vrouwen resp. 94 % en 70 % wel eens gemasturbeerd. Tot de leeftijd van 20 jaar neemt het aantal mannen dat masturbeert toe, erna af. Bij vrouwen liggen deze aantallen juist omgekeerd. Zelfbevrediging geschiedt meestal met de hand.
Soms gebruiken meisjes en vrouwen instrumenten. Bekend is de kunstpenis (Gr.: olisbos), reeds beschreven in Babylon 3000 v.C. Midden 18e eeuw werden consolateurs (troosters) in Londen en Parijs openlijk verkocht.
In het christendom rustte op zelfbevrediging een taboe uit hoofde van de altijd (soms latent) aanwezige terugwijzing van de beleving van de seksualiteit. Hier en daar houdt het hardnekkige bijgeloof stand dat zelfbevrediging schadelijk zou zijn voor de gezondheid.
De infantiele zelfbevrediging is een ontwikkelingsfase waarbij het jongetje of meisje in de leeftijd van 3—6 jaar met zijn eigen geslachtsorganen speelt, zelden met echt orgasme. Bij de puberteitszelfbevrediging, die na een latente periode ongeveer met 11 of 12 jaar begint, is orgasme regel. Bij de jongen valt de eerste masturbatie gewoonlijk samen met de eerste zaadlozing; bij het meisje is er geen duidelijke samenhang met de eerste menstruatie. De infantiele en de puberteitszelfbevrediging zijn fasen in de normale seksuele ontwikkeling, die gevolgd worden door een zich richten op een partner.
Bij volwassenen komt zelfbevrediging voor als nood-masturbatie: b.v. door isolering van mannen en vrouwen, in oorlogstijd, gevangenis of anderszins. Verder als aanvulling van normale gemeenschap, wat dan ook de oorzaak daarvan is. Dit behoeft geen neurotische oorzaken te hebben, maar kan het symptoom zijn van een gestoorde relatie met de partner.
