v./m., het zeilen als recreatieen wedstrijdsport.
(e) De zeilsport is ontstaan in de 17e eeuw. De eerste zeilclub werd in 1720 te Cork opgericht. In de 18e-19e eeuw was de zeilsport een zeer elitair gebeuren. Tot de popularisering van de zeilsport in Nederland heeft m.n. de onderwijzer Bulthuis veel bijgedragen. Hij ontwierp in 1928 de BM-klasse (Bergumermeer), een open zeilbootje dat door de lattenbouwwijze geschikt was om door amateurs gebouwd te worden. Deze BM en de latere ‘vergrote BM’ (tegenwoordig 16 m2-klasse genoemd) werden zeer populair en m.n. van de laatste varen er nog duizenden. Een nieuwe stoot tot de popularisering van de zeilsport wordt gegeven door het windsurfen (het zeilen op een surfplank); hierbij is men verlost van het ligplaatsprobleem, een surfplank kan op elke auto vervoerd worden; bovendien is een surfplank vergeleken met een zeilboot betrekkelijk goedkoop en zeilt snel.
De wedstrijdzeilsport kent als hoofdindeling de wedstrijden in open boten en tussen (zeegaande) jachten. In Nederland kent men ook nog de ronde en platbodemjachten, die als toerschepen populair zijn en waarin ook wel wedstrijdgevaren wordt (tevens toeristische attractie, b.v. het →skütsjesilen). Uiteraard speelt bij het wedstrijdzeilen de boot een belangrijke rol, het ene boottype is sneller dan het andere. Om in wedstrijden de kwaliteiten van de zeilers en niet de boottypen de doorslag te laten geven, heeft men twee systemen bedacht:
1. het instellen van eenheidsklassen (m.n. van open boten), d.w.z. de boten van zo’n klasse worden gemaakt volgens een bepaald ontwerp en moeten voldoen aan strenge voorschriften van de klasse-organisatie, in principe heeft dus elke deelnemer een identieke boot;
2. het invoeren van tijdcorrectiefactoren: men bepaalt een aantal kenmerkende maten van het schip (b.v. lengte over de waterlijn, zeiloppervlakte); deze worden verwerkt via een formule (de International Offshore Rule) tot de tijdcorrectiefactor (wedstrijdmaat); de uitslag van de wedstrijd wordt bepaald door de gezeilde tijd van elk jacht te vermenigvuldigen met zijn tijdcorrectiefactor; winnaar is het jacht met de kortste berekende tijd.
Nationale eenheidsklassen zijn o.a. de schakel, de 16 m2, tempest, regenboog. Voor de Olympische zeilwedstrijden te Tallinn (1980) zijn de volgende internationale eenheidsklassen aangewezen: finnjol, 470, flying dutchman, star, soling en tornado. De wedstrijden bestaan gewoonlijk uit een aantal races en worden gehouden op een Olympische baan. Een eerste plaats levert 0 punten op, een tweede 3, een derde 5,7, een vierde 8, een vijfde 10, een zesde 11,7, een lagere plaats het plaatscijfer plus 6; winnaar is degene met het laagste totaal aantal punten.
Zeezeilwedstrijden worden meestal gehouden met een tijdcorrectiefactor, maar er zijn ook wedstrijden waarin schepen met dezelfde wedstrijdmaat zonder handicap tegen elkaar uitkomen, b.v. de one-, halfen quarterton-cup. In deze soort wedstrijden gaat het vaak meer tussen de jachtontwerpers dan tussen de zeilers, wat met zich meebrengt dat slechts schepen waarin de nieuwste ontwikkelingen zijn verwerkt een kans maken. Een aparte plaats in dit soort wedstrijden wordt ingenomen door de wedstrijden om de America’s cup, een serie tweekampen tussen 12 m-jachten die hun land vertegenwoordigen; de cup is sinds haar instelling in 1851 in Amerikaanse handen. In zeezeilwedstrijden, m.n in single-handeds zoals de Ostar, is de grotere snelheid van trimarans en prauwen ten opzichte van conventionele jachten duidelijk gebleken.
Organisatie. In Nederland is de overkoepelende organisatie het Koninklijke Ned. Watersport Verbond (KNWV), waarbij ca. 250 verenigingen met totaal ca. 52000 leden zijn aangesloten. België kent het Koninklijke Belg. Yachting Verbond (KBYV). Internationaal ligt de organisatie bij de in 1907 opgerichte International Yachting Racing Union (IYRU).
