[Gaelisch usquebagh, levenswater], m. (-’s), een graanbrandewijn met een karakteristieke subtiele rooksmaak, resp. -geur.
Whisky is m.n. in de Angelsaksische landen de populairste door destillatie verkregen sterk alcoholhoudende drank. De produktie is geconcentreerd in Schotland, Ierland, de VS en Canada. Er zijn drie typen whisky, nl. Schots, Iers en Amerikaans/Canadees (de laatste weer verdeeld in bourbon en rye-whisky). Schotse maltwhisky wordt uit gemoute gerst bereid; voor Ierse whisky wordt niet alleen gerst, maar ook andere graansoorten gebruikt (tarwe, rogge, haver). De ingrediënten voor bourbonwhisky bestaan voor tenminste 51 % uit maïsmeel; die van rye-whisky voor tenminste 51 % uit rogge.
Schotse en Ierse whisky krijgen hun typische rooksmaak door het drogen van de voor de versuikering benodigde gerstemout uit te voeren met warme, rookhoudende gassen, afkomstig van brandende met vochtige turf bedekte cokes. Het rookproces voor de Ierse whiskybereiding is veel minder intens dan dat voor bereiding van Schotse. Amerikaans/Canadese whisky verkrijgt zijn rooksmaak door lagering in eiken vaten, waarvan het inwendige verkoold is.
Ook de destillatieprocessen zijn voor de drie typen verschillend, waarbij de Ierse en Schotse malt-whisky nog in pot stills op een bijzonder gecompliceerde wijze gedestilleerd wordt. Schotse grain-whisky wordt ook wel in continu werkende kolomapparaten (patent stills) gedestilleerd. Het destillaat dat 50—80 % alcohol bevat wordt tenminste 4 jaar gelagerd (de Schotse en Ierse whisky in voor sherry of port gebruikte vaten). Gedurende de lange bewaarperiode in deze vaten treden aanzienlijke chemische en organoleptische veranderingen op. Zo neemt het foezelgehalte af en het estergehalte toe, terwijl gelijktijdig een extractie van het hout plaats heeft. Na de lagerperiode begint de whisky zijn meest gewenste eigenschappen te krijgen.
Hij kan dan uit de vaten verwijderd worden en na verdunnen met gedestilleerd water tot de gewenste alcoholsterkte (80—100° proof) in de flessen worden afgevuld. Blended whisky is whisky die met neutrale graanalcohol is aangelengd. Elk whisky-producerend land heeft strenge wettelijke voorschriften waaraan de aldaar geproduceerde whisky moet voldoen.
