v./m., scheikundig element met symbool H (hydrogenium, watervormer).
Waterstof is een kleurloos en reukloos gas. Er zijn drie isotopen van waterstof bekend, nl. 1H, het normale waterstof of protium (99,985 %), 2H of D, deuterium (0,015 %) en 3H of T, tritium. Tritium is radioactief en komt slechts in sporen in de natuur voor. Een atoom waterstof bestaat uit één proton en één elektron. Waterstof in gasvorm bestaat uit twee-atomige moleculen, een mengsel van orthowaterstof (75 %) en parawaterstof (25 %), die zich van elkaar onderscheiden door de spins van hun elektronen en kernen (gelijke of tegengestelde spins).
Voorkomen. Waterstof komt in de natuur in vrije toestand slechts hier en daar voor, o.a. in vulkaangassen. In het heelal is waterstof het meest voorkomende element (90 % van alle atomen). Op aarde komt het in verbinding met andere elementen veelvuldig en in zeer grote hoeveelheden voor. In de eerste plaats als bestanddeel van water en verder van vrijwel alle organische verbindingen. Eigenschappen.
Waterstof verbrandt met een kleurloze, hete vlam tot water. Met zuurstof vormt het een explosief mengsel (knalgas).
Bereiding. Waterstof kan worden bereid door elektrolyse van water, door waterdamp over verhit ijzer of koolstof te leiden of door de inwerking van zuren op metalen. Op industriële schaal wordt waterstof verkregen door elektrolyse van water, door gefractioneerde condensatie van hoogovenen cokesovengas en in grote hoeveelheden in de petrochemie bij katalytische reformeringsreacties.
Toepassingen. Op grote schaal vindt waterstof toepassing als grondstof voor de synthese van ammoniak en van methanol, voor het harden van vetten en oliën en bij tal van hydrogeneringsreacties in de chemische industrie. Sinds de aardolieraffinaderijen door het invoeren van katalytische reformeringsprocessen over grote hoeveelheden waterstofrijke gassen gingen beschikken, werden verschillende katalytische raffinageprocessen met waterstof ontwikkeld ( hydrofining, hydrotreating, ontzwavelen). Verder wordt waterstof gebruikt als raketbrandstof, voor de reductie van metalen en de produktie van waterstofchloride. Het is veel in gebruik geweest voor het vullen van ballonnen en luchtschepen (zeppelins). Vanwege de hoge brandbaarheid is waterstof voor dat doel vervangen door helium.
