m. (-raden),
1. hoeveelheid van iets die voorhanden is, waarvan men gebruiken kan; m.n. hoeveelheid goederen in winkel of bedrijf;
2. (pregn.) hoeveelheid goederen, m.n. levensmiddelen, die men zich aanschaft om daarop te teren: voorraad voor de winter inkopen;
3. bij voorraad, bij voorbaat; (recht) uitvoerbaarheid bij voorraad uitvoerbaarheid van een vonnis, niettegenstaande de veroordeelde partij daartegen verzet, appel of cassatie instelt.
Het voorraadbegrip is niet beperkt tot goederen, maar kan in principe op willekeurige zaken worden toegepast. Zo onderscheidt men naast voorraden goederen ook voorraden geld en voorraden mensen. Een belangrijke functie van de voorraden in een onderneming is het ontkoppelen van de snelheid van de aanvoer van een eindprodukt, halffabrikaat of onderdeel en de snelheid van het verbruik daarvan. De behoefte tot deze ontkoppeling treedt vooral dan op wanneer de vraagsnelheid fluctueert of wanneer de grootte van de te maken serie of de tijdstippen van fabricage belangrijk zijn. Men spreekt van tussenvoorraden waar het gaat om voorraden die ten doel hebben stagnatie in het produktieproces te voorkomen bij een verschil in snelheid tussen de inen uitgaande goederenstroom. Pijplijnvoorraden zijn alle voorraden die onderweg zijn van de ene schakel in de bedrijfskolom naar een volgende schakel.
Alle voorraden die in een produktiesysteem worden gepland voor het reguleren van goederenstromen van verschillende snelheid worden wel aangeduid als niveauvoorraden. Vanuit het gezichtspunt van het risico dat met een bepaald type van voorraad is verbonden, onderscheidt men technische voorraad (= materieel aanwezige voorraad) en economische voorraad (= technische voorraad, vermeerderd met de gekochte, maar nog niet ontvangen grondstoffen en verminderd met de verkochte maar nog niet afgeleverde eindprodukten). Daarnaast wordt het begrip speculatieve voorraad gebruikt voor voorraden die worden aangehouden met de bedoeling profijt te trekken uit prijsverschillen op verschillende tijdstippen. Indien de vraag naar een artikel een toevalsverdeling vertoont, zal men een zodanig voorraadbeheer moeten voeren, dat behalve aan de gemiddelde vraag tussen twee tijdstippen van ontvangst van goederen ook aan een grotere dan de gemiddelde vraag met een bepaalde kans kan worden voldaan. De voorraden die voor dit laatste doel nodig zijn worden veiligheidsvoorraden genoemd. Een belangrijk punt voor een doelmatig voorraadbeheer is de schatting van de vraag in de komende periodes en de te verwachten grootte van de schattingsfouten in de vraag.
Door besturing van de aanvoer en/of de afvoer tracht men de hoogte van de voorraad binnen bepaalde grenzen te handhaven. Regeling van de aanvoer vindt plaats door het hanteren van bestelsystemen in die situaties, waarbij de aanvoer afhankelijk is van derden en door middel van systemen van produktiebeheersing in die situaties, waarbij de voorgaande produktiefase onder controle van de voorraadbeheerder staat. Regeling van de afvoer gebeurt in het stadium van de eindprodukten door actieve afzetactiviteiten (b.v. verkoop bevorderen) en door prijsstelling (b.v. prijsverlaging, quantumkorting e.d.). In de produktiefase kan de afvoer alleen geregeld worden indien men over produktiecapaciteit beschikt die niet star, maar flexibel is.
Litt. R.N. van Hees, Produktbesturing en voorraadbeheer (1964); A.M. Groot, Voorraadbeheer en voorraadbeheersing in produktieen handelsbedrijven (1967); J.J.M. Braat, Integrale goederenstroombesturing (1977).
