o., stromingen in de Italiaanse kunst, ontstaan uit of verwant aan het naturalisme, die de weergave van de waarheid en de werkelijkheid als het wezenlijke van kunst beschouwen:
1. in de litteratuur (1870—1920),
2. in de operakunst (ca. 1880—1900),
3. in de beeldende kunst (ca. 1920— 30).
LITTERATUUR
Het verisme was een typisch Italiaanse aangelegenheid die bestond uit het weergeven van emoties en het werkelijke leven op koude, getrouwe en objectieve wijze. Daarbij speelde het regionale element een zeer belangrijke rol en richtte men zijn aandacht tot de onderste lagen van de bevolking. Een zekere invloed van de positivistische filosofie en een engagement met betrekking tot sociale problematiek zijn duidelijk aanwijsbaar, naast het stempel dat het Franse naturalisme drukte op het verisme. Grondlegger en theoreticus van de stroming was L.Capuana, de belangrijkste vertegenwoordigers G.Verga, F.de Roberto, M. Serao, S.di Giacomo, R.Fucini, G.Deledda.
LITT. F.Arrighi, Le vérisme dans la prose narrative italienne (1937); F.Arrighi, La poésie vériste en Italië (1937); F.UIive, La letteratura verista (1972).
MUZIEK
Het verisme was m.n. belangrijk op het gebied van de laat-19e-eeuwse Italiaanse opera. G. Verdi had in zijn Traviata (1853) reeds een realistisch gegeven behandeld, evenals trouwens G.Bizet in Carmen (1873—76) en A.Ponchielli in Gioconda (1876). Deze realistische libretto’s waren toen echter eerder uitzondering dan regel. Dit veranderde toen P.Mascagni met zijn Cavalleria rusticana (1890), de eerste veristische opera, veel succes oogstte. Van ca.1890—1900 werd het min of meer gebruikelijk de libretto’s te inspireren op eigentijdse sociale problemen en/of bloedige drama’s die zich onder het gewone volk afspeelden.
Deze zeer dramatische opera’s brachten echter geen werkelijke vernieuwing in de muzikale stijl met zich, al werd een maximum aan muzikale expressiviteit nagestreefd. Het verisme moet ook worden gezien als een reactie op de opera’s van R.Wagner. In de opera’s van G.Puccini, die een hoogtepunt van het verisme vormen, is deze stijl verheven boven het effectbejag, dat veristische opera’s vaak kenmerkt. Een van de bekendste opera’s in deze stijl is I pagliacci (1892) van R.Leoncavallo. Veristische componisten zijn o.a. A.Cilea, F.Leoni, U.Giordano en E.Wolf-Ferrari. In zijn opera Tiefland (1903) toont de Duitse componist E.d’Albert zich een navolger van het verisme.
LITT. K.P.Bernet Kempers, De Italiaanse opera van Peri tot Puccini (1929).
