Diego Rodriguez de Silva y, Spaans schilder, (ged. 6.6.)1599 Sevilla, ♱7.8.1660 Madrid. Velasquez was een leerling van Herrera de Oude en Pacheco.
Zijn vroege werken stonden sterk onder invloed van het caravaggisme en omvatten genrescènes en stillevens. In 1623 volgde zijn aanstelling als hofschilder te Madrid. Daar zou hij, afgezien van een tweetal reizen naar Italië (1629-31 en 1649—51), de rest van zijn leven doorbrengen met het vervaardigen van portretten van de koninklijke familie, mythologische en volkstaferelen. Nauwgezette studie van de werken van Titiaan in de collectie van Filips IV en van het oeuvre van Rafael, Michelangelo en Veronese tijdens zijn eerste Italiaanse reis, brachten verandering teweeg in zijn stijl. Velâzquez maakte meer gebruik van zilvergrijze tinten en transparante schaduwpartijen, waardoor diffuser licht en een wazige atmosfeer ontstonden. Zijn composities werden minder strak van opzet, terwijl het accent op karaktertekening kwam te liggen.
Zijn tweede verblijf in Italië had tot gevolg dat hij een zachter koloriet ging gebruiken en een haast schetsmatige techniek, reden waarom hij door sommige impressionisten als voorbeeld genomen werd. Desondanks behield Velázquez zijn realistische visie, terwijl zijn verdieping in de menselijke psyche toenam.
LITT. M.A.Asturias, L’opera compléta di Velazquez (1969); G.Cavallius, Velazquez (1972); J. Gudiól, Velazquez (1973).
