Oosthoek Encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 31-01-2022

Veiligheidstechniek

betekenis & definitie

v., complex maatregelen waarmee men tracht mens en materiaal voor letsel en schade te behoeden in verschillende sectoren van de samenleving.

Veiligheidstechniek wordt toegepast in de bedrijfssector (b.v. industrie, mijnbouw, landen bosbouw, handel, recreatie), verkeerssector (b.v. wegen railverkeer, binnen-en zeevaart, luchten ruimtevaart) en privé-sector (huishouding, doe-het-zelfactiviteit, recreatie). Letsel kan ontstaan door een ongeval (een onopzettelijke gebeurtenis), door het zich begeven in een onveilig gebied, dan wel door het uitvoeren van een onveilige handeling. In elke situatie en bij elke handeling is menselijke aanpassing (‘waarnemen gevolgtrekking maken - gedraging bepalen’) vereist. Faalt men hierin, dan zijn ongevallen mogelijk. Het falen kan in de hand gewerkt worden door veiligheidstekortkomingen:

1. bij het individu zelf;
2. bij de groep waarin hij werkt;
3.in de hulpmiddelen die hij gebruikt of in het werkstuk.

De veiligheidstechniek ter beïnvloeding van het individu is gericht op het weten, het kunnen en het willen; anders gezegd: de veiligheidsvoorlichting, -training en -motivering. Hieronder vallen algemene elementen (b.v. veilig tillen) en aan de (sub)sector gebonden elementen (b.v. veilig gebruik van de schilschop in de bosbouw). Veilig werken in een bedrijf kan bevorderd worden door de invoering van een vergunningenstelsel voor gevaarlijke werkzaamheden, waarbij de directie in een procedure heeft vastgelegd hoe de te nemen voorzorgen en de controle erop moeten worden vastgesteld.

De beveiligingstechniek. Deze beoogt voorzieningen te treffen aan niet-veilige bedrijfsoutillage, door de onveiligheid ervan praktisch en theoretisch aan te tonen en die weg te nemen door toe te voegen constructies, zoals leuningen, schermen, kooien, nood-uitschakelaars, een freesbeveiliging die het werkstuk moet vasthouden en tevens de menselijke hand van de beitelas moet weren. Deze techniek dient bij voorkeur toegepast te worden bij de preventieve schadebeheersing, m.n. in het ontwerpstadium van machines en gebouwen, of zelfs nog daarvoor. De opdrachtgever tot het bouwen of aankopen van de bedrijfsuitrusting dient zelf de veiligheidseisen te stellen: gelet op nationale, internationale en wettelijke normen, en door het eisen van keuringscertificaten. Behalve het beveiligen van de normale produktietoestand dient ook aandacht te worden geschonken aan het in en buiten werking stellen van de machines, het schoonmaken, het periodiek onderhoud en eventuele bedrijfsuitbreidingen.

Ongevallen en beroepsziekten kan men voorkomen door te trachten een schadelijke stof te vervangen door een minder schadelijke: b.v. zand bij zandstralen vervangen door kwartsvrije straalmiddelen (silicose). Is dat niet mogelijk, dan is er de techniek van de volledig gesloten apparatuur, b.v. een betonkluis met manipulator of een glovebox voor het hanteren van radio-actief materiaal. Valt ook deze techniek niet toe te passen, dan kieze men de uitvoering van de gedeeltelijk gesloten apparatuur met binnenwaartse luchtstroming in de werkopeningen, hetgeen een afzuiginstallatie met eventueel een reinigingsfilter vereist, b.v. een zuurkast, een verfspuitkast.

< >