m. (mv.), Varanidae, een reptielenfamilie, behorend tot de onderorde hagedissen.
Varanen hebben een langgerekte lichaamsvorm, vier krachtige poten waaraan vijf scherpe klauwen, en een lange, dikke staart. Het lichaam is bedekt met kleine schubben. Voorts hebben zij een lange, aan het einde gespleten tong. Wegens de grote overeenkomst van de 31 soorten (ca. 58 ondersoorten) worden zij alle tot het geslacht Varanus gerekend. De varanen bewonen het oostelijk halfrond, vooral Afrika, Zuid-Azië, Australië, zij leven òf op het land (zelfs in de woestijn) òf langs rivieren (in Afrika ten zuiden van de Sahara), waarin zij bij gevaar vluchten. Met de krachtige poten kunnen zij zeer snelle bewegingen maken, in bomen klimmen en holen graven.
Varanen voeden zich met dierlijk voedsel, dat varieert van insekten tot herten en wilde zwijnen. De meeste soorten leven in Australië. De bekendste is de nijlvaraan, Varanus niloticus, die met staart tot 2 m lang kan worden; hij is vaak door de oude Egyptenaren op obelisken afgebeeld. Op de Grote Sunda Eilanden leeft de Indische varaan, V. salvator, die nog iets groter wordt. Voor de mens zijn de varanen ongevaarlijk. Op het eiland Komodo (ten oosten van Sumbawa) en op Flores komt een reuzensoort voor, V. komodoensis, van 3 m lengte. In Nederland zijn de Bengaalse, gele, komodoen de woestijnvaraan sinds 1977 wettelijk beschermd.
